Kontsultaren arabera, beharrezkoa da lanbide-kolektibo jakin batzuk nahitaez kolegiatzea beren jarduera egin ahal izateko, zehazki, Administrazio Publiko baterako edo Administrazio Publiko baten bitartez zerbitzuak ematen dituzten enplegatu publikoak. Era berean, elkargoko kide egitea karrerako funtzionario izateko nahitaezko baldintza izan daitekeen ere galdetu dute.

Lehenik eta behin, nabarmendu behar da lanbide arautuak eta kolegiatuak arautzea eta, ondorioz, arau horien irismena eta interpretazioa Ekonomia, Merkataritza eta Enpresa Ministerioari dagozkiola, Politika Ekonomikoko Zuzendaritza Nagusiaren bitartez.

Funtzionarioek elkargoko kide egiteko duten derrigortasunari dagokionez, Profesionalen Elkargoei buruzko otsailaren 13ko 2/1974 Legearen 3.2 artikuluak honako hau xedatzen du: “Lanbideetan aritzeko ezinbesteko baldintza izango da dagokion Elkargo Profesionalean sartuta egotea Estatuko lege batek horrela ezartzen duenean”.

Transkribatutako aginduaren arabera, arau orokorra da, estatuko lege batek hala ezartzen duenean, “lanbide kolegiatu” deiturikoak gauzatzeko, ezinbestekoa izango dela dagokion elkargo profesionalean jarduneko langile gisa sartuta egotea.

Hala ere, administrazio publikoen eremurako, Estatuko zenbait arauk salbuespenak ezarri dizkiote arau horri. Hala, Botere Judizialaren uztailaren 1eko 6/1985 Lege Organikoaren 544.2 artikuluak hau xedatzen du:

“Abokatu, prokuradore eta lan-harremanetako gradudunek elkargoko kide izan behar dute epaitegi eta auzitegien aurrean jardun ahal izateko, lege honetan eta lanbide-elkargoei buruzko legeria orokorrean ezarritako moduan, non eta ez diharduten administrazio publikoen edo erakunde publikoen zerbitzuan, funtzionario edo lan-kontratudun mendetasuna dela-eta”.

Estatuko legegileak ezarri duen beste salbuespen bat Karrera militarrari buruzko azaroaren 19ko 39/2007 Legearen 42. artikuluan araututakoa da. Artikulu horrek honako hau ezartzen du:

“Indar Armatuetako kideek lanpostu organiko bakoitzari dagozkion eskumenak gauzatzeko duten gaitasun profesional espezifikoa zehaztuko da kidegoaren zereginen, eskalaren eta espezialitateen ahalmenen eta enpleguaren arabera.

Gaitasun horrek gaikuntza ematen die, dauzkaten titulu militar, akademiko eta profesionalen arabera, kidego eta eskala bakoitzean sartzen edo atxikitzen direnei, bete ditzaketen destino edo lanpostu guztietan beren eskumenak baliatzeko eta beren egitekoak betetzeko, eta ez da profesionalen elkargoko kide egiteko beste baldintzarik bete behar”.

Aurrekoaren arabera, administrazio publikoen eremuan eta funtzionario edo beste enplegatu publiko mota baten baldintzapean, “lanbide kolegiatu” batean jardun ahal izango da, kolegiatuta egon gabe, Estatuak emandako lege-mailako arau batek hala ahalbidetzen duenean; bestela, Estatuko legegileak, konstituzio-doktrinaren argitan, salbuespen hori ezartzen ez badu, lanbide horietan aritzeak berekin ekarriko du dagokion lanbide-elkargoan jardule gisa sartuta egotea, funtzionario-harremanik egon gabe.

Adierazitakoa gorabehera, kontuan hartu behar da lanbide-elkargo batean izena ematea edo ez ematea ez dela nahitaezko baldintza karrerako funtzionario izateko, eta horren inguruan hainbat ohar egin behar dira.

Enplegatu Publikoaren Oinarrizko Estatutuaren Legearen testu bateginak, zeina urriaren 30eko 5/2015 Legegintzako Errege Dekretuaren bidez onartu baitzen (TRLEBEP), ez du inolako aipamenik egiten, eta ez du eskatzen, funtzio publikoan sartzeko, lanbide-elkargo jakin bateko kide izatea.

Karrerako funtzionarioaren izaera lortzeko, kidego edo eskala jakin batean sartu behar da, dagokion hautaketa-prozesua gainditu eta gainerako baldintzak bete ondoren. Baldintza horien artean, adierazi den bezala, legeak ez du lanbide-elkargo batekoa izatearena jasotzen.

Kidego eta Eskalei zenbait funtzio esleitu ohi zaizkie.

Kidego jakin batzuei, zehazki, erregulatutako edo elkargoko lanbide bati dagozkion eginkizunak edo antzekoak esleitzen bazaizkie ere, eskumen horrek ez du baztertzen kidego horietako funtzionarioek administrazio publikoan beste eginkizun batzuk betetzeko aukera.

Kidego horiek, halaber, zenbait funtzio bete ditzakete; sartzeko eskatzen den titulazioari lotuta egon arren eta dagokion lanbide kolegiatuarekin lotura estua izan arren, eginkizun horiek gauzatzeko ez da eskatzen dagokion elkargo profesionalean sartuta egotea.

Gogoratu behar da, gainera, ezin izango litzatekeela baldintza hori bete, enplegu publikora iristea Espainiako Konstituzioaren oinarrizko eskubide gisa eratzen baita, eta, beraz, behar bezala justifikatu behar dira sartzeko ezar daitezkeen murrizketak; izan ere, titulu ofizial jakin bat eskatzen denean, titulu hori beharrezkoa izan da, titulu horrek ematen dituen lanbide-gaitasunak ezinbestekoak baitira funtzionarioen kidego horri esleitutako funtzioak garatu ahal izateko.

Zentzu horretan, funtzio nagusi gisa elkargoko lanbidearekin bat datozen edo berezkoak diren funtzioak dituzten funtzionarioen kasuan, EBZLTBn aipatzen den “titulazioari” dagokiona da, dagokion lanbidean aritzeko eta, ondorioz, dagokion elkargo profesionalean kolegiatzeko aukera ematen duen titulu gisa ulertuta (aipatutako konstituzio-doktrinarekin bat etorriz); hala ere, ezin da nahasi dagokion titulu ofizialaren eskakizuna dagokion elkargo profesionalean jarduteko eskakizunarekin.

Horrela, bada, karrerako funtzionarioaren izaera lortzeko ez litzateke baldintza orokor gisa lanbide-elkargo batekoa izatea eskatu beharko, nahiz eta kolegiatutako lanbide bati dagozkion funtzioak dituen kidegoa izan; azken kasu horretan, kolegiatzea eskatu ahal izateko, azkenean funtzionarioak betetzen duen lanpostuaren berezko funtzioak hartu beharko dira kontuan.

Aurreko guztia gorabehera, gogoratu behar da, zuzendaritza nagusi honen eskumenen araubidearen arabera, zuzendaritza nagusi honek egiten dituen kontsulten erantzunak informatzeko baino ez direla, eta, ondorioz, ez direla irizpide lotesleak, ez dutela ez eskubiderik ez eskubide-itxaropenik sortzen, eta ez dutela inolako loturarik sortzen dagozkien prozedura-motekin. Gainera, nahitaezko izaera edo izaera loteslerik ez dutenez, erantzun horien hartzaile diren organoek, hala badagokio, horietan jasotako iritziarekin bat ez datorren erabakia hartu ahal izango dute azkenean.

Buletin honetan jasotzen diren kontsulten erantzunek erantzuna emateko unean indarrean dagoen araudiaren arabera planteatutako galderei erantzuten diete, eta, beraz, erantzun horiek ondorengo lege-aldaketen edo ebazpen judizialen eragina jasan dezakete.