Galdetu da ea bitarteko funtzionarioei aplikatuko zaien abenduaren 19ko 6/2023 Errege Lege Dekretuaren 122. artikulua (6/2023 Errege Lege Dekretua, abenduaren 19koa, Suspertze, Transformazio eta Erresilientzia Plana egikaritzeko presako neurriak onartzen dituena justizia-zerbitzu publikoaren, funtzio publikoaren, toki-araubidearen eta mezenasgoaren arloetan, zeinak karrera horizontala arautzen baitu).

Kasu honetan, aztertu behar da ea bitarteko funtzionarioek eskubidea duten karrera horizontala karrerako funtzionarioen baldintza beretan aitortzeko.

Azaldutako gai zehatzari heldu aurretik, karrera horizontalaren esparru juridikoa aztertu behar da, aurrerapen profesionalerako formula gisa.

Enplegatu Publikoaren Oinarrizko Estatutuaren Legearen testu bategina onartzen duen urriaren 30eko 5/2015 Legegintzako Errege Dekretuaren (aurrerantzean, TREBEP) 16. artikuluak hau xedatzen du:

"1. Karrerako funtzionarioek lanbide-sustapena izateko eskubidea izango dute.

2. Ingalaterra Igotzeko aukeren eta aurrerapen profesionalerako itxaropenen multzo ordenatua da karrera profesionala, berdintasun-, merezimendu- eta gaitasun-printzipioei jarraiki (…)”

Eta jarraitzen du adierazten:

"3. A) Karrera profesional horizontala da gradua, kategoria, eskaloi edo antzeko kontzeptuak oinarri hartuta aurrera egitea, lanpostuz aldatu beharrik izan gabe eta estatutu honetako 17. artikuluko b) letran eta 20. artikuluko 3. zenbakian ezarritakoaren arabera".

Horretarako, arau-igorpen hauen arabera, (i) hauek baloratu beharko dira: “ibilbide eta jarduera profesionala, egindako lanen kalitatea, eskuratutako jakintza eta jardunaren ebaluazioaren emaitza. Beste meritu eta gaitasun batzuk ere sartu ahal izango dira, betetako eginkizunaren espezifikotasuna eta hartutako esperientzia kontuan hartuta.” -17.b) artikulua-; eta (ii) "Administrazio publikoek zehaztuko dituzte ebaluazioaren ondorioak lanbide-karrera horizontalean, prestakuntzan, lanpostuen horniduran eta estatutu honen 24. artikuluan jasotako ordainsari osagarriak jasotzean" -20.3 artikulua-.

6/2023 Errege Lege Dekretuaren 122. artikuluak, berriz, karrera horizontala arautzen du, hau da:

“karrerako funtzionarioen garapen profesionala aitortzea, maila-sistema batean mailaz igota. Sistema hori garapen profesionala onartzeko hurrenez hurreneko etapak dira, ebaluazio objektibo eta arautuaren emaitza, lanpostuz aldatu beharrik gabe”.

Eskubide hori aitortzeko, baldintza batzuk bete behar dira, bereziki:

• lehenengo tartearen kasuan, benetako zerbitzuetan emandako bost urteko gutxieneko epea igaro izana, eta, hurrengoetan, sei urtekoa —122.2.c) artikulua—.
• Lanbide-ibilbidearen eta jardunaren ebaluazioaren emaitzaren balorazioa -122.3.a artikulua-.
• prestakuntza espezializatuko ibilbide bat betetzea -122.3.b) artikulua-, eta
• beharrezkotzat jotzen diren gaitasunak eta lanbide-kualifikazioak eskuratzea -122. artikulua. 3.c-

Hala, aipatutako manuak batera irakurrita, zatien sisteman igota karrera horizontalerako eskubidea honako baldintza hauek betetzetik abiatzen da:

• Zerbitzu efektiboen gutxieneko denbora igaroa izatea (bost lehenengo tartean eta sei hurrengoetan).
• Lanbide-ibilbidea eta jardunaren ebaluazioaren emaitza baloratzea eta lanbide-prestakuntza eta -gaitasunak egiaztatzea.

Beraz, eta lasterketa horizontalaren irudiaren izaeragatik beragatik, arauan ezarritako baldintzak betetzen direnean bakarrik sortzen ditu ondorioak.

Hala, karrera horizontala progresio profesionaleko eredu bat da enplegatu publikoentzat, zuzenean aplikatzekoa, baina zerbitzuen gutxieneko aldiaren mende dago, eta ibilbidea eta lanbide-heziketa behar bezala balioesten ditu.

Zehaztu beharreko bigarren alderdi bat bitarteko funtzionarioen araubide juridikoa da.

TREBEPen 10. artikuluak honela definitzen ditu bitarteko funtzionarioak: “beharra eta presa berariaz justifikatutako arrazoiak direla-eta, halakotzat izendatzen dira aldi baterako, karrerako funtzionarioei dagozkien eginkizunak betetzeko”.

Hala ere, artikulu horren idazketa aldatu egin zen abenduaren 28ko 20/2021 Legearen bidez (Enplegu publikoan aldi baterako kontratuak murrizteko presako neurriena), Kontseiluaren 1999ko ekainaren 28ko 1999/70 EE Zuzentarauaren laugarren eta bosgarren klausuletan xedatutakoari jarraituz (zuzentarau hori EGABen, UNICEren eta CEEPen iraupen mugatuko kontratuari buruzko esparru-akordioari buruzkoa da).

Lege horren xedea, hitzaurreak adierazten duen bezala, bitarteko funtzionarioaren irudiaren arauketa aldatzea zen, honako premisa hauen arabera jardunez: a) dagoen behin-behinekotasun handia konpontzeko berehalako neurriak hartzea, b) etorkizunera begirako gehiegikeriari eta iruzurrari aurrea hartzeko eta horiek zigortzeko neurri eraginkorrak artikulatzea, c) giza baliabideak hobeto kudeatzeko tresnak eta plangintzaren kultura bultzatzea, eta d) aldi baterako langileen araubide juridikoan dauden ezberdintasunak eta ezberdintasun horien beharra arrazoi objektiboetan soilik oinarritu behar direla frogatzea.

Hala, batetik, legearen helburua da bitarteko langileen figuraren aldi baterako izaera indartzea.

Horretarako, 1. artikuluan. Batak TREBEPen 10. artikuluaren idazketa berria jasotzen du; artikulu horrek denborazkotasunaren nozioa azpimarratzen du, argi eta garbi mugatzeko Administrazioarekin lotzen duen harremanaren izaera. Hori guztia 10. artikuluaren 1. zenbakian xedatutakoarekin osatzen da, izendapenari eta gehieneko iraupen-epea mugatzeari dagokienez:

• Lanpostu hutsetarako izendapenei dagokienez, karrerako funtzionarioek bete ezin dituztenean, gehienez ere hiru urtez;
• Ordezpen bidezko izendapenaren kasuan, izendapena eragin duen behar-beharrezko denboraz baino ez;
• Aldi baterako programak gauzatzeko izendatuz gero, gehienez ere hiru urterako, eta hamabi hilabetez luzatu ahal izango da administrazio bakoitzaren funtzio publikoko legeen bidez.
• Zeregin gehiegi edo zeregin-pilaketa dagoenean, gehienez ere bederatzi hilabetez.

Horrela, bitarteko funtzionarioak aldi baterako lotura du Administrazioarekin, eta, oro har, ez da hiru urtetik gorakoa izango, karrerako funtzionarioek ez bezala.

Bestalde, zuzentarauaren bosgarren apartatua aldatzen du, laugarren klausulari dagokionez, honako hau ezartzeko:

“Bitarteko funtzionarioei karrerako funtzionarioen araubide orokorra aplikatuko zaie, haien aldi baterako izaerarako eta haien izendapenaren aparteko eta presako izaerarako egokia denean, karrerako funtzionario izateak berekin dakartzan eskubideak izan ezik”.

Aurrekotik abiatuta, sortzen den auzia da bitarteko funtzionarioek karrera horizontalerako eskubidea duten ala ez, eta ondorio bakarra da mota horretako langileak ezin direla, berez, karrera horizontaletik kanpo utzi, baina karrera hori funtzionarioen termino berberetan onartu behar dela.

Bitarteko funtzionarioei karrerako funtzionarioen araubide orokorra aplikatuko zaie, haien aldi baterako izaerari eta haien izendapenaren aparteko eta presako izaerari dagokien guztian, salbu eta karrerako funtzionario izateak berekin dakartzan eskubideak, TREBEPen 10.5 artikuluan xedatutakoaren arabera.

Hala, Europar Batasuneko Justizia Auzitegiko Bigarren Salak 2011ko irailaren 8an emandako epaia (C- 177/2010 gaia) aipatu behar da. Epai horrek 1999/70/EE Zuzentarauaren inguruko arazo prejudizial bat ebazten duenean, estatu kide bateko karrerako funtzionarioen eta bitarteko funtzionario alderagarrien arteko tratu-ezberdintasun oro baztertzea eskatzen du, horiek iraupen jakineko zerbitzu-harremana izate hutsean oinarrituta, eta arrazoi objektiboak alde batera utzita.

Halaber, Konstituzio Auzitegiaren 104/2004 Epaiak (EDJ 2004/58856), 99/70/EE Zuzentarauari (EDL 1999/66412) erreparatuta, hau dio:

"Tratamendu-diferentzia orok arrazoi objektiboengatik justifikatuta egon behar du, eta ez da bateragarria izango 14 EE lan-baldintzen eremu zehatzei buruzko tratamendu orokor edo espezifikoa, aldi baterako langileak kolektibo gisa bigarren mailako posizioan jarriko dituena iraupen mugagabeko kontratuak dituzten langileei dagokienez".

Horren ildotik, Auzitegi Gorenak 665/2019 epaia eman du, 2019ko otsailaren 25ekoa, eta, oraintsuago, 2123/2023 epaia, 2023ko maiatzaren 10ekoa, honako hau adieraziz:

“Esparru Akordioaren 4. klausularen ildotik, “lan-baldintzen” barruan sartzen dira zerbitzu-harremanaren alderdi hauek: ordainsariak, Gizarte Segurantzaren araubidea, oporrak, baimenak eta lanbide-heziketarako aukerak, bai eta antzinatasuna aitortzea ere, karrerako funtzionarioa izanez gero. Gai horietan, ezin da karrerako funtzionarioekiko zerbitzu-harreman ez-finko batean daudenen tratu desberdina jaso. Era berean, "ibilbide horizontalari" dagokionez, ez dago tratu ezberdinik. Langile Publikoaren Oinarrizko Estatutuaren 17.

Adierazitakoa alde batera utzi gabe, zehaztu beharra dago eskubidea baldintza berdinetan aitortzeak berekin dakarrela bitarteko funtzionarioei karrerako funtzionarioei eskatzen zaizkien baldintza berberak eskatzea zatien sisteman sartu eta igotzeko; hau da: zerbitzuak emateko denbora, jarduna ebaluatzea eta prestakuntza, Errege Lege Dekretuaren 122. artikuluak karrera horizontala aitortzeko eskatzen dituenak.

Hala ere, lehen esan bezala, bitarteko langileen izendapena, arau orokor gisa, gehienez hiru urtera mugatuta dagoenez, printzipioz bitarteko funtzionarioek ez lituzkete beteko karrera horizontala lortzeko aukera ematen duten baldintzak.

Hala ere, administrazioarekin duten loturaren izaeragatik eta iraupenagatik, baldintzak bete ditzaketen kasuetan, baldintza berdinetan sartzeko aukera izan beharko dute.

Ondorioz, bitarteko funtzionarioek eskubidea izango dute 6/2023 Errege Lege Dekretuaren 122. artikuluan araututako karrera horizontalerako, baldin eta arauan adierazitako baldintzak betetzen badituzte, zehazki, gutxienez bost urteko benetako zerbitzu-aldia igaro badute.

Aurreko guztia gorabehera, gogoratu behar da, zuzendaritza nagusi honen eskumenen araubidearen arabera, zuzendaritza nagusi honek egiten dituen kontsulten erantzunak informatzeko baino ez direla, eta, ondorioz, ez direla irizpide lotesleak, ez dutela ez eskubiderik ez eskubide-itxaropenik sortzen, eta ez dutela inolako loturarik sortzen dagozkien prozedura-motekin. Gainera, nahitaezko izaera edo izaera loteslerik ez dutenez, erantzun horien hartzaile diren organoek, hala badagokio, horietan jasotako iritziarekin bat ez datorren erabakia hartu ahal izango dute azkenean.

Buletin honetan jasotzen diren kontsulten erantzunek erantzuna emateko unean indarrean dagoen araudiaren arabera planteatutako galderei erantzuten diete, eta, beraz, erantzun horiek ondorengo lege-aldaketen edo ebazpen judizialen eragina jasan dezakete.