Madrid, 16 de outubro de 2024.- O ministro para a Transformación Dixital e da Función Pública, Óscar López, anunciou este mércores no Congreso dos Deputados un paquete de medidas para combater as estafas telefónicas, unha “fraude que se volveu demasiado habitual”, con ciberdelincuentes simulando ser un banco ou unha administración pública.

Unha de cada tres consultas atendidas polo teléfono 017 do Instituto Nacional de Ciberseguridade (Incibe) ten que ver con fraudes realizadas a través de SMS, teléfono e correo electrónico.

Para frear as fraudes cometidas tanto mediante chamadas de teléfono como por mensaxes de texto, Óscar López concretou as medidas que regulará o Ministerio para a Transformación Dixital e da Función Pública durante a súa comparecencia no Congreso para presentar as liñas xerais do seu departamento en materia de Transformación Dixital:

• Bloqueo por parte dos operadores das chamadas que utilizan números que non fosen atribuídos a ningún servizo, asignados a ningún operador ou adxudicados a ningún cliente.

• Bloqueo por parte dos operadores de chamadas e SMS de numeración nacional, pero con orixe internacional, un dos focos de fraude máis habitual.

• Creación dunha base de datos, que xestionará a Comisión Nacional dos Mercados e da Competencia, cos usuarios que utilizan alfanuméricos nas súas mensaxes (por exemplo, o nome da compañía). Aquelas mensaxes procedentes de entidades non incluídas nesta base de datos quedarán bloqueados.

• Prohibición de numeración móbil para chamadas comerciais, de forma que a cidadanía poida detectar que é unha fraude se reciben unha chamada desde unha numeración deste tipo. Ademais, permitirase con carácter xeral a utilización de números 800 e 900 por parte das entidades que teñan asignados estes números para a realización de chamadas comerciais, de forma que, se un usuario ten un número 800 ou 900 gardado na súa axenda como o servizo de atención dunha empresa da que é cliente, aparézalle como tal cando esta lle chame para realizar unha oferta comercial.

Óscar López iniciou a súa intervención instando os grupos parlamentarios a lograr acordos, compartir propostas, escoitar voces críticas, en definitiva, a “seguir transformando o país, a súa economía e a sociedade con reformas que nos/nos manteñan na vangarda”.

O esquema sobre o que se vai a traballar nos próximos anos, sinalou López, asíntase sobre tres alicerces: o desenvolvemento das capacidades tecnolóxicas, o impulso da Intelixencia Artificial e o seu uso ético e a transformación da Administración Pública.

Desenvolvemento de capacidades tecnolóxicas

En primeiro lugar, o ministro sinalou que as economías necesitan infraestruturas potentes, alta conectividade, talento, produción estratéxica e empresas dixitalizadas. E España, subliñou, “parte dunha posición privilexiada. O noso país é o terceiro do mundo con maior despregamento de fibra óptica, só por detrás de Corea do Sur e Xapón; cun 66% de habilidades dixitais básicas, a poboación española sitúase 10 puntos por encima da media europea, e, por último, en seis anos creamos case medio millón de empregos nas profesións de maior valor engadido”, enumerou López. Todo iso, engadía, é posible grazas ao impulso da soberanía dixital e a autonomía estratéxica. “Usamos o 30% dos fondos Next Generation para a transformación dixital da nosa economía”, puntualizou.

Entre as axudas que está a destinar o Goberno para a dixitalización dos negocios dos autónomos e pequenas e medianas empresas, “contamos cun caso de éxito que nos/nos avala, o Kit Dixital”. Este programa, dixo López, concedeu máis de 485.000 axudas por valor de máis de 2.000 millóns de euros; cada día, Rede.es recibe de media máis de 2.000 solicitudes e estas tramítanse en tempo marca, tres minutos. Antes de final de ano, anunciou López, abriranse as convocatorias para pemes de entre 50 e 250 empregados para axudarlles a que incorporen solucións de IA integrada e de ciberseguridade.

Para implementar estas tecnoloxías, tamén “puxemos en marcha o Kit Consulting, para que os pequenos negocios poidan contratar servizos de asesoramento”. De acordo con os datos que facilitou o ministro, desde o mes de xuño este servizo xa foi solicitado por máis de 10.500 pemes e concedéronse máis de 3.000 axudas.

Co mesmo obxectivo de impulsar a adopción das novas tecnoloxías, o Ministerio para a Transformación Dixital e da Función Pública destinará 100 millóns de euros para a dixitalización dos medios de comunicación no marco do Plan de Acción pola Democracia.

Despregamento do 5G

Outra das áreas nas que se vai a avanzar, explicou o ministro, é na conectividade, acelerando o despregamento do 5G. “Hoxe podemos dicir con orgullo que temos un 100% de cobertura de banda larga fixa”, dixo López. “Calquera persoa, viva onde viva, ten acceso a internet de alta velocidade a un prezo alcanzable. Para iso investíronse máis de 2.000 millóns de euros en conectividade fixa e móbil e púxose en marcha o programa satelital Conectate35”. Unha estratexia, explicou, que se completa con programas de despregamento do 5G en municipios de menos de 10.000 habitantes.

Estratexia de Espazos de Datos

Doutra banda, o ministro para a Transformación Dixital ha anunciado unha Estratexia de Espazos de Datos Sectoriais, un proxecto que mobilizará preto de 400 millóns de euros provenientes do Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia. Isto será posible grazas á colaboración público-privada, desenvolvendo espazos de datos en España, como o recentemente aprobado en Consello de Ministros que desenvolverá a FEMP; facilitando a converxencia con Europa e fomentando a competitividade tecnolóxica e a industria nacional.

No ámbito tecnolóxico, López destacou a aposta do Goberno “por lograr a soberanía tecnolóxica”. Para iso, explicou, creouse a Sociedade Estatal para a Transformación Tecnolóxica (SETT), unha entidade que agrupará os investimentos públicos en empresas españolas emerxentes con tecnoloxías estratéxicas que impulsen a produtividade da nosa economía. A pesar da súa curta existencia, “xa despunta con proxectos tan importantes como o de IMEC en Málaga, un destacable centro de innovación de chips”, lembrou López.

A SETT executará a xestión de 16.000 millóns de euros de tres fondos: o PERCHE Chip, Next Tech e España Hub Audiovisual. Isto traducirase en avances en semiconductores, en microelectrónica, en estudos que producen series e películas ou en tecnoloxías médicas que melloran o diagnóstico da epilepsia, afirmou López. En concreto, o Hub Audiovisual, que arrincou en 2021, xa concedeu 1.600 millóns en axudas para a industria, e xa se deseñou unha segunda fase do Plan dotada con 1.500 millóns de euros.

Proxectos como este “requiren de persoas con talento, polo que a formación dixital é esencial”, manifestou o ministro. Desde o Ministerio destináronse 45 millóns de euros para formar a máis de 1.000 alumnos en microelectrónica e semiconductores a través das cátedras chip nas universidades españolas.

O ministro fixo mención tamén ao impulso, con 16 millóns de euros, de 22 Cátedras de Ciberseguridade co INCIBE e ás Cátedras ENIA, ás que o Ministerio destinou outros 16 millóns de euros para o ámbito da Intelixencia Artificial.

A Intelixencia Artificial e o seu uso ético

Respecto do segundo alicerce, Óscar López indicou que o Consello de Ministros aprobou en maio a Estratexia Nacional de Intelixencia Artificial, case 1.500 millóns de euros para 2024 e 2025. Na actualidade, lembrou o ministro, España ten un dos dez computadores máis potentes do mundo no Centro Nacional de Supercomputación de Barcelona e conta coa Rede Española de Supercomputación; o reto agora “é reforzar a capacidade do MareNostrum 5 para que teña unha actualización adicional que poidamos presentar proximamente”, apuntou.

Óscar López referiuse á rápida evolución da IA e á necesidade de avanzar de forma paralela no desenvolvemento de capacidades computacionales e de datos. Neste sentido, anunciou “a elaboración dunha Estratexia de Centros de Datos Sustentables que permita compasar a transformación dixital e a economía do dato do noso país coa transición ecolóxica e o uso responsable de recursos escasos como a auga ou a enerxía”.

En canto á Axencia Española de Supervisión da IA (AESIA), o ministro destacou que “está a se preparar para asumir e despregar o 100% das súas funcións antes de 2025. No marco das competencias desta innovadora e pioneira iniciativa en Europa, proximamente imos pór en marcha as Sandbox de IA para apoiar ás pemes e startups no cumprimento dos regulamentos de Intelixencia Artificial”.

Por último, o ministro realizou un breve repaso á modernización dos servizos públicos na que está a traballar o seu Ministerio e que será obxecto de exposición na comparecencia para presentar as liñas xerais de Función Pública.