Modelo EFQM 2013
O permanente interese da Administración Xeral do Estado (AGE) en pór a disposición dos xestores públicos un conxunto de instrumentos prácticos de axuda para a autoevaluacuión das súas organizacións conforme as directrices do Modelo EFQM, facilitando así a implantación dos programas que integran o marco xeral para a mellora da calidade, establecido polo Real Decreto 951/2005, do 29 de xullo, como son o Programa de Avaliación da Calidade das organizacións e o Programa de Recoñecemento, nas organizacións públicas españolas, materializouse coa publicación desde 1999 de catro edicións da Guía de Autoevaluación do Modelo EFQM de Excelencia, que significaron unha importante colaboración entre diversas administracións públicas españolas e co Club Excelencia en Xestión, vía Innovación (CEG), socio en España da Fundación Europea para a Xestión da Calidade - EFQM.
A nova revisión do Modelo EFQM - EFQM 2010 - que a Fundación realizou en 2009 levou a AEVAL e outras organizacións públicas, por instancia da CEG, a realizar unha interpretación para as administracións públicas deste modelo, que concluíu coa publicación en 2012 da 1.ª edición da Guía de Interpretación para as Administracións Públicas do Modelo EFQM de Excelencia 2010, tendo en conta que, como singularidade desta versión, a EFQM desenvolveu unha única para todos os sectores, incluído o Sector Público.
A finais de 2012 presentouse unha nova versión do Modelo Europeo de Excelencia - EFQM 2013 - na que se revisaron en profundidade os oito conceptos fundamentais da excelencia, a denominación dalgúns subcriterios e determinados atributos do Esquema Lóxico REDER, así como os parámetros da escala de valoración da matriz de puntuación. Estes significativos cambios no Modelo EFQM expuxo a AEVAL un novo reto de levar a cabo unha interpretación actualizada para as administracións públicas dos novos contidos, contando para iso co impulso da CEG e a cooperación interadministrativa no ámbito da xestión de calidade, o que culminou coa publicación da presente Guía.
En 2004 vía a luz a 4ª edición da Guía de Autoevaluación para a Administración Pública vinculada á actualización do Modelo de Excelencia EFQM (v. 2003) da Fundación Europea para a Xestión da Calidade. A sensible reformulación dos criterios, subcriterios e elementos a considerar do Modelo que a EFQM levara a cabo aconsellaba, como en ocasións anteriores, complementar esta Guía cun caso práctico que contribuíse a facilitar a súa interpretación no ámbito das Administracións Públicas.
O traballo para a elaboración e publicación deste caso práctico non era, por tanto, unha novidade. A 1ª edición desta Guía xa incluíu, en 1999, un caso co obxectivo de facilitar os exercicios de autoevaluación que promovía, a través das súas accións formativas, a recentemente creada Dirección Xeral de Inspección, Avaliación e Calidade dos Servizos do Ministerio de Administracións Públicas. Ese primeiro caso, a Dirección Provincial Altamira de Educación, abriu a porta a unha serie de casos prácticos que complementaron as sucesivas edicións da Guía: o correspondente á edición de 2000 foi a Subdelegación do Goberno en Hesperia, en 2001 (3ª edición) a Axencia Nacional de Administración Social (ANAS) e en 2003 (4ª edición) a Axencia de Formación e Investigación en Administración Pública. A dobre necesidade que impulsaba a reelaboración e publicación destes casos era, por unha banda, a de revisalos e melloralos á luz da práctica formativa e, por outra, adaptalos ás actualizacións do Modelo que a Fundación Europea para a Xestión da Calidade realiza periodicamente.
O caso Axencia de Formación e Investigación en Administración Pública significou un importante esforzo, tendo en conta que esta adaptación aos cambios do Modelo expuña, ademais do reto de elaborar un exemplo totalmente novo, realizar un esforzo adicional para que este fose "universal", é dicir, concibido para que todas as administracións públicas (estatal, autonómica e local) puidesen dispor dun exemplo práctico "concibido e desenvolvido para todas elas". Por outra banda, co propósito de obter a súa validación "oficial" contábase, achegando un claro valor engadido, coa colaboración do Club Xestión de Calidade, en tanto que representante da EFQM en España.
Ademais de estar concibido para os tres niveis da administración, o caso significaba, en si mesmo, un exemplo de colaboración interadministrativa porque, se ben a súa realización estaba coordinada pola Dirección Xeral de Inspección, Avaliación e Calidade dos Servizos do Ministerio de Administracións Públicas, incorporou no seu equipo redactor a representantes da Axencia Estatal de Administración Tributaria, a Tesouraría Xeral da Seguridade Social, do Ente Público Portos do Estado, a Inspección Xeral de Servizos da Generalitat Valenciana no ámbito das Comunidades Autónomas e, finalmente, o Concello de Alcobendas en representación da Administración Local. Todo iso baixo a supervisión, revisión e validación do representante do Club Xestión de Calidade.
A edición realizada en 2004 da Guía de Autoevaluación para a Administración Pública e o seu correspondente caso práctico Axencia de Formación e Investigación en Administración Pública pechaba un ciclo iniciado en 1999 coas catro edicións mencionadas (aínda que desde 1992-93 víñanse levado a cabo aproximacións que poderían ser asimilables ás da Guía) e os seus correspondentes "casos" que cimentaron, deron solidez e significaron unha importante colaboración entre diversas administracións públicas españolas e, por suposto, co Club Excelencia en Xestión, vía Innovación (CEG), socio en España da European Foundation for Quality Management – EFQM.
A finais de 2009 presentouse a nova versión do Modelo Europeo de Excelencia 2010. A súa tradución ao castelán volvía pór de manifesto a necesidade de realizar unha interpretación actualizada para as Administracións Públicas dos novos contidos, tendo en conta que, como singularidade desta versión, a EFQM desenvolveu unha única para todos os sectores, incluído o Sector Público. A versión 2010 non era, como en anteriores ocasións, un refreshing review senón toda unha actualización dos 8 Conceptos Fundamentais da Excelencia, unha revisión a fondo da estrutura do Modelo e cambios significativos nos elementos da lóxica REDER, o que xa expuña un reto de certa envergadura. O resultado foi unha interpretación común e acordada –por instancia do propio CEG- en lugar dunha actualización das adaptacións á Administración Pública realizadas para a versión anterior do Modelo (2003).
O resultado de todo iso materializouse coa publicación da Guía de Interpretación para as Administracións Públicas do Modelo EFQM de Excelencia 2010, en xullo de 2012, coordinada polo Departamento de Calidade da AEVAL e en coedición coa Axencia Estatal Boletín Oficial do Estado. Nela participaron representantes da Xunta de Andalucía , Xunta de Castela e León, Tesouraría Xeral da Seguridade Social, Concello de Madrid, REGTSA, Concello de Alcobendas e a propia AEVAL.Chegados a este punto parecía necesario complementar, como viña sendo habitual, esta publicación cun novo caso práctico ilustrativo. A iso aplicouse novamente o Foro de Administracións Públicas constituíndo un Grupo de Traballo –nesta ocasión máis livián- formado por representantes de AEVAL, Comunidade de Madrid e REGTSA.
Entre Abril e Novembro de 2012, o Grupo abordou o caso a partir da versión 2010 do Modelo EFQM reelaborando por completo o caso anterior "Axencia de Formación" publicado en 2004 coa idea de manter o tipo de organización -que xa probara a súa eficacia e utilidade- pero achegando unha visión evolutiva que permitise destacar os cambios de contexto e organizativos que afectan neste momento ás Administracións Públicas españolas. Na reunión do Foro do 11 de decembro de 2012 presentáronse os traballos en curso. Tamén, a través dunha exposición a cargo do Club, presentáronse as novidades máis relevantes incorporadas pola EFQM á nova versión (2013) do Modelo EFQM de Excelencia.
Á vista das previsións de entrada en vigor desta nova versión -e as próximas con carácter trienal- os membros do Foro consideraron imprescindible realizar unha reflexión sobre a oportunidade e conveniencia de reorientar as súas prioridades inmediatas así como o calendario de varios dos proxectos en marcha.Para facer operativa esta reflexión constituíuse un relatorio técnico coa misión de responder adecuadamente á cuestión candente que se puxo sobre a mesa: Debía continuarse -segundo o planificado- co caso a partir da versión 2010 do Modelo dando cubro ao obxectivo de complementar a Guía de Interpretación para a Administración Pública recentemente publicada ou ben reorientar os seus traballos e abordar directamente unha nova interpretación do Modelo EFQM na súa versión 2013 e o seu caso práctico correspondente?
O resultado, exposto polo Coordinador do Foro e Director do Departamento de Calidade da AEVAL en representación dos relatores (AEVAL, Comunidade de Madrid e REGTSA) e do resto de organizacións que participaron no debate, foi que o máis conveniente era abordar, de forma simultánea e en paralelo, a Interpretación para as Administracións Públicas do Modelo EFQM 2013 así como o Caso Práctico correspondente a esta versión, mantendo por suposto o obxectivo de publicación en 2013. Con iso conseguíase, ademais, adecuar o paso ás revisións do modelo previstas pola EFQM.
Na seguinte reunión, celebrada na sede da CEG o 19 de xuño de 2013, presentábanse os traballos en marcha, tanto os relativos á interpretación da nova versión do Modelo como do Caso Práctico cunha previsión de calendario, co fin de cumprir os acordos adoptados en canto á súa publicación en 2013.Como en ocasións anteriores, este Caso Práctico que agora se presenta non pretende ser un documento definitivo, senón que ten unha vocación aberta, suxeita a revisión permanente como consecuencia do escrutinio dos seus usuarios, contribuíndo, cun novo jalón, á experiencia iniciada con tanto éxito en 1999.
O Foro de Administracións Públicas confía en que a continuidade desta experiencia resulte proveitosa para as administracións españolas e resulte unha boa práctica no ámbito europeo da calidade.