Madrilen, 2024ko urriaren 16an.- Oscar López Transformazio Digitaleko eta Funtzio Publikoko ministroak neurri sorta bat iragarri du asteazken honetan Diputatuen Kongresuan, iruzur telefonikoei aurre egiteko. Iruzur hori “ohikoegia bihurtu da”, zibergaizkileek banku edo administrazio publiko baten itxura hartzen baitute.

Zibersegurtasunaren Institutu Nazionalak (Incibe) 017 telefonoan artatutako hiru kontsultatik batek zerikusia du SMS, telefono eta posta elektroniko bidez egindako iruzurrekin.

Telefono-deien eta testu-mezuen bidez egiten diren iruzurrak geldiarazteko, Oscar Lópezek Transformazio Digitalerako eta Funtzio Publikorako Ministerioak arautuko dituen neurriak zehaztu ditu, Kongresuan egin duen agerraldian, Transformazio Digitalaren arloko bere sailaren ildo nagusiak aurkezteko:

• Operadoreek blokeatzea inongo zerbitzuri esleitu ez zaizkion, inongo operadoreri esleitu ez zaizkion edo inongo bezerori esleitu ez zaizkion zenbakiak erabiltzen dituzten deiak.

• Operadoreek deiak eta zenbaki nazionaleko SMSak blokeatzen dituzte, baina nazioartetik datozenak iruzur-foku ohikoenetako bat dira.

• Datu-base bat sortzea, Merkatuen eta Lehiaren Batzorde Nazionalak kudeatuko duena, mezuetan alfanumerikoak erabiltzen dituzten erabiltzaileekin (adibidez, konpainiaren izena). Aquellos mensajes procedentes de entidades no incluidas en esta base de datos quedarán bloqueados.

• Zenbaki mugikorrak debekatzea dei komertzialetarako, herritarrek antzeman dezaten iruzurra dela horrelako zenbaki batetik dei bat jasotzen badute. Gainera, oro har, 800 eta 900 zenbakiak erabili ahal izango dituzte zenbaki horiek esleituta dituzten erakundeek merkataritza-deiak egiteko; hala, erabiltzaile batek bere agendan 800 edo 900 zenbakia gordeta badu bezero den enpresa baten arreta-zerbitzu gisa, hala agertuko zaio bezeroak merkataritza-eskaintza bat egiteko deitzen dionean.

Parlamentuko taldeei akordioak lortzeko, proposamenak partekatzeko eta ahots kritikoak entzuteko deia eginez hasi du bere mintzaldia Oscar Lopezek; azken batean, “herrialdea, bere ekonomia eta gizartea aldatzen jarraitzeko, abangoardian mantenduko gaituzten erreformen bidez”.

Datozen urteetan landuko den eskema, Lópezek adierazi duenez, hiru zutabetan oinarritzen da: gaitasun teknologikoen garapena, Adimen Artifizialaren eta bere erabilera etikoaren bultzada eta Administrazio Publikoaren eraldaketa.

Gaitasun teknologikoak garatzea

Lehenik eta behin, ekonomiek azpiegitura indartsuak, konektibitate handia, talentua, ekoizpen estrategikoa eta enpresa digitalizatuak behar dituztela adierazi du ministroak. Eta Espainia, azpimarratu du, “posizio pribilegiatu batetik abiatzen da. Gure herrialdea zuntz optikoaren hedapen handiena duen munduko hirugarrena da, soilik Hego Korearen eta Japoniaren atzetik; oinarrizko gaitasun digitalen % 66rekin, Espainiako biztanleria Europako batez bestekoa baino 10 puntu gorago dago, eta, azkenik, sei urtetan ia milioi erdi enplegu sortu ditugu balio erantsi handieneko lanbideetan”, adierazi du Lópezek. Hori guztia, gaineratu zuen, subiranotasun digitalaren eta autonomia estrategikoaren bultzadari esker da posible. “Next Generation funtsen %30 erabili dugu gure ekonomiaren eraldaketa digitalerako”, zehaztu du.

Autonomo eta enpresa txiki eta ertainen negozioak digitalizatzeko Jaurlaritza bideratzen ari den laguntzen artean, “abalatzen gaituen kasu arrakastatsu bat dugu, Kit Digitala”. Programa horrek, esan du Lópezek, 2.000 milioi euro baino gehiagoko balioa duten 485.000 laguntza baino gehiago eman ditu; egunero, Red.es, batez beste, 2.000 eskaera baino gehiago jasotzen ditu, eta horiek denbora errekorrean izapidetzen dira, hiru minututan. Urtea amaitu baino lehen, Lópezek iragarri duenez, 50 eta 250 langile arteko ETEentzako deialdiak zabalduko dira, IA integratuko eta zibersegurtasuneko irtenbideak sar ditzaten laguntzeko.

Teknologia horiek inplementatzeko, “Kit Consulting delakoa ere jarri genuen martxan, negozio txikiek aholkularitza zerbitzuak kontratatu ahal izateko”. Ministroak emandako datuen arabera, ekainaz geroztik 10.500 enpresa txiki eta ertainek baino gehiagok eskatu dute zerbitzu hori, eta 3.000 laguntza baino gehiago eman dira.

Teknologia berriak sustatzeko helburu berarekin, Transformazio Digitalerako eta Funtzio Publikorako Ministerioak 100 milioi euro bideratuko ditu komunikabideak digitalizatzeko, Demokraziaren aldeko Ekintza Planaren esparruan.

5Garen hedapena

Ministroak azaldu duenez, aurrera egingo den beste arlo bat konektagarritasunarena izango da, 5Garen hedapena azkartuz. “Gaur harro esan dezakegu % 100eko estaldura dugula banda zabal finkoan”, esan du Lopezek. “Edozein pertsonak, bizi den tokian bizi dela ere, abiadura handiko Interneterako sarbidea du prezio eskuragarrian. Horretarako, 2.000 milioi euro baino gehiago inbertitu dira konektibitate finkoan eta mugikorrean, eta Conectate35 satelite bidezko programa jarri da martxan”. Estrategia hori, azaldu duenez, 10.000 biztanletik beherako udalerrietan 5Ga hedatzeko programekin osatzen da.

Datu-espazioen estrategia

Bestalde, Transformazio Digitalerako ministroak Datu Gune Sektorialen Estrategia iragarri du, Suspertze, Transformazio eta Erresilientzia Planetik datozen 400 milioi euro inguru mobilizatuko dituen proiektua. Hori posible izango da lankidetza publiko-pribatuari esker, Espainian datu-espazioak garatuz, FEMPk garatuko duen Ministroen Kontseiluan onartu berri den bezala; Europarekiko konbergentzia erraztuz eta lehiakortasun teknologikoa eta industria nazionala sustatuz.

Arlo teknologikoan, Jaurlaritzak “burujabetza teknologikoa lortzeko” egin duen apustua nabarmendu du Lopezek. Horretarako, azaldu duenez, Teknologia Eraldaketarako Estatu Sozietatea (SETT) sortu da, Espainiako enpresa hasiberrietan egiten diren inbertsio publikoak gure ekonomiaren produktibitatea bultzatzen duten teknologia estrategikoekin bilduko dituen erakundea. Nahiz eta oso laburra izan, “dagoeneko nabarmentzen ari da proiektu garrantzitsuekin, hala nola Malagako IMEC proiektuarekin, txipen berrikuntza-zentro aipagarri bat”, gogorarazi du Lópezek.

SETTek hiru funtsetako 16.000 milioi euroren kudeaketa gauzatuko du: PERTE Chip, Next Tech eta España Hub Audiovisual. Horren ondorioz, aurrerapenak egingo dira erdieroaleetan, mikroelektronikan, telesailak eta filmak ekoizten dituzten ikerketetan edo epilepsiaren diagnostikoa hobetzen duten teknologia medikoetan, esan du Lópezek. Zehazki, Hub Audiovisual 2021ean abiatu zen, eta dagoeneko 1.600 milioi eman ditu industriarako laguntzetan, eta dagoeneko diseinatu da Planaren bigarren fasea, 1.500 milioi eurorekin hornitua.

Horrelako proiektuek “talentua duten pertsonak behar dituzte, eta, beraz, prestakuntza digitala ezinbestekoa da”, adierazi du ministroak. Ministeriotik 45 milioi euro bideratu dira Espainiako unibertsitateetan txip katedren bidez 1.000 ikasle baino gehiago mikroelektronikan eta erdieroaleetan trebatzeko.

Ministroak INCIBErekin 22 Zibersegurtasun Katedra eta ENIA Katedrak bultzatzea ere aipatu du, 16 milioi eurorekin, eta Ministerioak beste 16 milioi euro bideratu ditu Adimen Artifizialaren esparrurako.

Adimen artifiziala eta haren erabilera etikoa

Bigarren zutabeari dagokionez, Oscar Lopezek esan du Ministroen Kontseiluak maiatzean onartu zuela Adimen Artifizialaren Estrategia Nazionala, ia 1.500 milioi euro 2024rako eta 2025erako. Gaur egun, ministroak gogorarazi duenez, Espainiak munduko hamar ordenagailu ahaltsuenetako bat du Bartzelonako Superkonputazio Zentro Nazionalean, eta Espainiako Superkonputazio Sarea du; orain, erronka “MareNostrum 5en ahalmena indartzea da, laster aurkeztu ahal izango dugun eguneratze gehigarri bat izan dezan”, adierazi du.

Óscar Lópezek IAren bilakaera azkarra aipatu du, baita gaitasun konputazionalen eta datuen garapenean paraleloki aurrera egiteko beharra ere. Horren harira, iragarri du “Datu Zentro Jasangarrien Estrategia bat egingo dela, gure herrialdeko datuaren eraldaketa digitala eta ekonomia trantsizio ekologikoarekin eta baliabide urrien erabilera arduratsuarekin (ura edo energia, adibidez) egokitzeko”.

IAren Espainiako Gainbegiratze Agentziari (AESIA) dagokionez, ministroak nabarmendu du “bere eginkizunen %100 2025a baino lehen hartzeko eta zabaltzeko prestatzen ari dela. Europako ekimen berritzaile eta aitzindari honen eskumenen esparruan, IAren Sandboxak jarriko ditugu martxan laster, ETE-ei eta startup-ei Adimen Artifizialeko araudiak betetzen laguntzeko”.

Azkenik, ministroak errepaso labur bat egin dio bere Ministerioa lantzen ari den zerbitzu publikoen modernizazioari, eta Funtzio Publikoaren ildo nagusiak aurkezteko agerraldian azalduko da.