Ministroen Kontseiluak, Transformazio Digitalerako eta Funtzio Publikorako Ministerioak proposatuta, interes-taldeen jardueren gardentasunari eta osotasunari buruzko Legearen aurreproiektua onartu du, bigarren itzulian. Lehenengo aldia da Estatuko Administrazio Orokorraren eta haren sektore publiko instituzionalaren eremuan arautzen direla ‘lobby’ deiturikoen eta Estatuko Administrazio Orokorreko lanpostu publikoen titularren arteko harremanak, eragina izan dezaketenak, gardentasun handiagoa, erabaki publikoak hartzean parte-hartze handiagoa eta interes-gatazken prebentzioa bermatzeko.
Interes-taldeen jarduera arautzea oso faktore garrantzitsua da gardentasunaren, parte-hartze publikoaren eta kontuak ematearen kultura eraikitzeko, eta Gobernuak emandako urrats horrekin, Demokraziaren aldeko Ekintza Planaren esparruan, Suspertze, Transformazio eta Erresilientzia Planean, 2030 Agendan eta Gobernu Irekiaren IV. Planean (2020-2024) aurreikusitako zenbait helburu betetzen dira. Gainera, EBk zein ELGAk Espainiari egindako gomendioak betetzen laguntzen du.
Aurreproiektuak argi eta zehatz definitzen du zer den interes-talde bat, zer eragin-jarduera eta zer langile publikok izan dezakeen eragin hori, eta Estatuaren Administrazio Orokorraren eta haren sektore publiko instituzionalaren interes-taldeen erregistroa sortzen du.
Ildo horretan, interes-taldeak honako hauek dira: pertsona fisiko eta juridikoak, nortasun juridikorik gabeko elkarteak (plataformak, foroak, sareak edo bestelako jarduera kolektiboak barne), norberaren kontura zein besteren kontura jarduten dutenak, hartzen duten modua edo estatutu juridikoa edozein izanda ere, eta langile publikoengan eragiteko jarduerak egiten dituztenak.
Aldiz, ez dira interes-taldetzat hartuko administrazio publikoak eta haien sektore publiko instituzionala, nazioarteko erakunde eta agintaritza publikoak (misio diplomatikoak eta enbaxadak barne), alderdi politikoak, sindikatu- eta enpresa-erakundeak eta elkargo profesionalak funtzio publikoak betetzen ari direnean. Erakunde sindikal edo enpresarial batek eragin-lanak egiten dituela ulertuko da lan horiek ez datozenean bat bere funtzio konstituzionalekin.
Honako hauek jotzen dira eraginpeko langile publikotzat: Estatuko Administrazio Orokorreko goi-kargudunak, konfiantzazko edo aholkularitza bereziko eginkizunak betetzen dituzten kabineteetako kideak, zuzendari publikoak, eta erabaki publikoetan, arau-xedapenak egiteko prozesuetan eta politika publikoak betearaztean parte hartzen duten Estatuko Administrazio Orokorreko eta haren sektore publiko instituzionaleko gainerako langileak.
Interes-taldeen erregistroa eta araudi-aztarna
Erregistro hori publikoa, doakoa eta beste administrazio publiko batzuen erregistroarekin elkarreragingarria izango da, eta Interes Gatazken Bulegoak (OCIk) kudeatuko du.
Erregistro horretako datuak edonork eskuratu eta eskuratu ahal izango ditu Estatuko Administrazio Orokorraren gardentasun-atariaren eta OCIren webgunearen bidez.
‘Lobby’ horiek inskribatzea derrigorrezkoa izango da, eta erregistratuta ez daudenek ezin izango dute eragin-jarduerarik burutu langile publikoekin. Gainera, inskripzio-eskaeran, espresuki adieraziko da ea eragin-jarduerak egingo dituzten pertsona fisikoek edo haien ordezkariek Estatuko Administrazioaren edo haien sektore publiko instituzionaleko edozein entitateren zerbitzura lan egin duten jarduera horiek garatu aurreko edo interes-taldea inskribatu aurreko bi urteetan.
Hain zuzen ere, aldatu egiten da Estatuko Administrazio Orokorreko goi-karguan aritzea arautzen duen martxoaren 30eko 3/2015 Legearen 15. artikulua, adierazteko lege honen aplikazio-eremuan dauden pertsonek ezingo dutela egin zerbitzurako edo interes-taldeen erregistroan inskribatutako erakundeentzako eragineko lanbide-jarduerarik goi-kargudun gisa lan egin zuten sail, organismo edo erakundearen eskumenekin lotutako gaietan, kargu hori utzi eta hurrengo bi urteetan.
Erregistroak, gutxienez, eragin-jardueran aritzen diren pertsona fisiko eta juridikoen zerrenda jasoko du, bai eta haien helbidea edo egoitza soziala ere. Era berean, azken kontabilitate-ekitaldiari buruzko finantza-informazioa ere jasoko du, eragin-jarduerari zer zati egotz dakiokeen adieraziz.
Lobby horiek jokabide-kode baten mende egongo dira, eta arau-hausteak zehapen-araubide batean tipifikatuta egongo dira. Arau-hauste oso larria eginez gero, zehapen hauek ezarriko dira: erregistroko inskripzioa ezereztea eta gehienez ere bi urteko epean inskripzioa berriro eskatzeko debekua.
Beste berritasunetako bat da araugintzako edozein prozesutan sartu behar dela legegintza-aztarnari buruzko txostena deritzona. Txosten horretan interes-taldeek arau-proiektuak egiten eta hartzen eragina izateko egindako jarduerak jasoko dira. Beraz, talde horiekin harremanetan egon diren langile publikoen nortasuna jasoko du, bai eta haiek egindako ekarpen eta ohar guztiak, interes-taldeen identifikazioa, data eta harremanaren xedea ere.