Eraldaketa Digitalerako eta Funtzio Publikorako ministro Oscar Lópezek eta Zientziako, Berrikuntzako eta Unibertsitateetako ministro Diana Morantek gaur aurkeztu dute Espainiako Teknologia Kuantikoen lehen Estrategia 2025-2030, Ekonomiako Lankidetza eta Garapenerako Erakundearen (ELGA) Teknologiaren Foro Globalaren esparruan. Apirilaren 15ean Ministroen Kontseiluak onartutako ekimen honekin, Espainiako Gobernuak teknologia kuantikoen ekosistemarekin hartutako konpromisoa betetzen du, ikuspegi osoa duen eta Europar Batasunarekin lerrokatutako inbertsioak dituen estrategia bat bultzatuz hiru arlo gakoetan: konputazioa, komunikazioak eta sentsorika.

Estrategiaren aurrekontu zenbatetsia 808 milioi eurokoa da, eta bi finantziazio-iturri nagusitatik datoz: batetik, EGEF funtsetatik, eta, bestetik, Suspertze, Transformazio eta Erresilientzia Planetik (PRTR). Gainera, bi lineek inbertsio publiko eta pribatuak erakartzeko ahalmena dute, eta inbertsio osoa 1.500 milioi euro ingurura igo dezaketela uste da.

“Zeharkatzen dugun transformazio digitalak teknologia disruptiboak bultzatzen ditu, eta horiek mundua ezagutzen dugun bezala aldatuko dute. Horietako bat kuantikoa da, non lidergo globalaren aldeko lehia areagotzen hasten den. Kuantikaren aldeko lasterketa ez da erraza izango, baina Espainia sektore zehatzetan espezializatu daiteke eta espezializatu behar da, komunikazio kuantikoetan, adibidez. Sektore hori oso garrantzitsua izango da ingurune kritikoak babesteko, hala nola finantza-transakzioak eta energia-banaketako sareak”, adierazi du Óscar López ministroak.

“Gaur aurkezten dugun Teknologia Kuantikoen Estrategia aurrerapauso ikaragarria da Espainia aitzindari izan dadin arlo horretan”, ziurtatu du Diana Morant ministroak, eta azpimarratu du “ikerketa kuantikoan inbertitzea eta ezagutza hori industriara transferitzea XXI. mendea definituko duten berrikuntza disruptiboen buru izateko dugun gaitasunaren aldeko apustua egitea” dela.

Aplikazio industriala: botikak, nabigazioa edo arrisku klimatikoak

Praktikan, Estrategiak teknologia horien azpiegiturako eta aplikazio industrialeko kasuetako finantzaketa sustatuko du. Hala, Espainiako ekosistemaren indarguneak bultzatzeaz gain komunikazio kuantikoak edo kriptografia postkuantikoko lana, sentsorikaren eta metrologiaren aukerak aprobetxatu nahi ditu, merkatutik gertu baitago eta aplikazio duala baitu nabigazioaren eta defentsaren eremuetan. Adibidez, erloju kuantikoekin, ontzien posizioa zehaztasun handiz ezagututa nabigatu ahal izango da, kanpoko teknologien mende egon gabe eta blokeoak edo posizio aldatuak saihestuz, hori funtsezkoa baita defentsan.

Gainera, teknologia kuantikoak lagungarriak izan daitezke sare elektrikoak modu ultra zehatzean planifikatzeko eta erregai fosilen menpe gutxiago egoteko, farmako berrien aurkikuntzaren alde egiteko, ondoren hobeto kudeatzeko arrisku klimatikoak simulatzeko, ongarrietarako katalizatzaile jasangarriak sortzen laguntzeko edo defentsaren sektorean material aurreratuen garapena bizkortzeko.

Estrategia hau aurreko urteetan egindako 300 milioi euroko inbertsioetatik abiatuta jarri da martxan, NBEk bultzatutako Zientzia eta Teknologia Kuantikoaren Nazioarteko Urtearekin bat eginez. Hori egiteko, hainbat eztabaida- eta truke-mahai antolatu dira Espainiako teknologia kuantikoen ekosistemarekin, baita autonomia-erkidegoetako ordezkariekin eta tokiko erakundeekin ere.

Teknologia horiek garatzeak, gainera, Europar Batasunaren subiranotasun digitala eta segurtasun ekonomikoa babestea dakar, nazioarteko lasterketa horretan Espainiak eta EBk duten posizioa indartuko duten lehiakortasun-onurak aprobetxatuz. Europako Batzordearen datuen arabera, munduan dauden lau ETE kuantikoetatik bat Europan dago, Estatu Batuen oso antzeko ehunekoa. Datu horrek Europako lidergo globalak eta, azken batean, Espainiakoak teknologia kuantikoen munduko merkatuan dituen benetako aukerak egiaztatzen ditu; 2040an maila globalean 173.000 milioi dolarreko balioa izatea espero da.

Ekintza horren bidez, Espainian lau helburu estrategiko lortu nahi dira:

· I+G+B indartzea ezagutzaren transferentzia bultzatzea eta ikerketa merkatura iristea erraztea.

· Merkatu espainol kuantiko bat sortzea, enpresa kuantikoen hazkundea eta agerpena bultzatuz, baita kapitalera iristeko eta eskaria asetzeko duten gaitasuna ere.

· Sozieda prestatzead aldaketa disruptibo baterako, segurtasuna eta eskubide digital berri bati buruzko hausnarketa sustatuz, pribatutasun postkuantikoa.

· Ekosistema kuantikoa sendotzea halako moldez, non herri-ikuspegi bat bultzatuko baitu.

Teknologia horien onurak aprobetxatzeko eta, aldi berean, arriskuak arintzeko, zazpi lehentasun ezartzen dira, ministerio arteko hainbat ekimen koordinaturekin:

· 1. lehentasuna: Espainiako enpresak teknologia kuantikoetan indartuz.

· 2. lehentasuna: Algoritmia eta IAren eta Kuantikaren arteko konbergentzia teknologikoa.

· 3. lehentasuna: Espainia, erreferentzia komunikazio kuantikoetan.

· 4. lehentasuna: Sentsorika eta metrologia kuantikoaren eragina frogatuz.

· 5. lehentasuna: Informazioaren pribatutasuna eta konfidentzialtasuna mundu postkuantikoan.

· 6. lehentasuna: Gaitasunak indartzea: azpiegiturak, ikerketa eta talentua.

· 7. lehentasuna: Espainiako ekosistema kuantiko sendoa, koordinatua eta liderra EBn.

Komunikazio kuantikoen huba

Lehentasun horiek dagoeneko gauzatzen dituen lehen ekimen gisa, Ministroen Kontseiluak Komunikazio Kuantikoen Hub-a sortzeko Errege Dekretua onartu zuen joan den astean. Suspertze, Transformazio eta Erresilientzia Planaren 16. osagaitik datorren 10 milioi euroko inbertsioarekin, hiru ildo bultzatuko ditu: arlo horretan erabilpen kasuak garatzea; fotonika kuantikoaren ikerketa eta garapena sustatzea; eta prestakuntza eta dibulgazio ekimenak abian jartzea.

Ekimen horren helburua da komunikazio kuantikoen Espainiako ekosistemako eragile publiko garrantzitsu eta bereziak batzea, teknologia horiek ikertzeko, garatzeko eta ezartzeko sare bat sendotzeko. Horrela, Komunikazio Kuantikoen Hub-ak kuantika indartuko du lurralde osoan, eta, besteak beste, 2,4 milioi euro baino gehiago emango dizkio Kataluniako Zientzia Fotonikoen Institutuari; 1,4 milioi euro baino gehiago Madrilgo Unibertsitate Politeknikoko Informazio eta Komunikazio Kuantikoaren Ikerketa Taldeari; 930.000 euro Donostia International Physics Center Fundazioari; edo 480.000 euro Kanarietako Astrofisika Institutuari.

Teknologia Kuantikoen Estrategiaren aurkezpen-ekitaldia

Oscar López eta Diana Morant ministroek Espainiako Teknologia Kuantikoen Estrategia 2025-2030 aurkeztu dute, eta Madrilgo Lankidetza eta Garapen Ekonomikorako Erakundearen (ELGA) Teknologiaren Foro Globaleko 38 herrialde baino gehiagotako teknologia kuantikoen Espainiako eta nazioarteko ekosistema osoa gonbidatu dute, gaur goizean Madrilgo Fundación Telefónica Espazioan egin den jardunaldian.

Foro horrek balioan jarri nahi izan du Espainiaren apustua nazioarteko testuinguru geopolitiko aldakor eta konplexuan, non teknologia disruptibo horren garapenaren aldeko lasterketa aukera bihurtzen baita Espainiarentzat, bai eta subiranotasun digitala eta segurtasun ekonomikoa bermatzeko premia ere.

Nazioarteko topaketa amaitzean, Digitalizazioko eta Adimen Artifizialeko estatu-idazkariak, María González Veracruzek, eta Zientzia, Berrikuntza eta Unibertsitateetako estatu-idazkariak, Juan Cruz Cigudosa Garcíak, 17:30ean, herritarrei Estrategia aurkezteko ekitaldi batean parte hartuko dute. Ekitaldi horren helburua da politika publiko horren onurak zabaltzea eta herritarrei hurbiltzea. Sarrera doan izango da lekuak bete arte.