Kontsultan, urriaren 30eko 5/2015 Legegintzako Errege Dekretuaren bidez onartutako Enplegatu Publikoaren Oinarrizko Estatutuaren Legearen testu bateginaren 48.j) artikuluaren nahitaezko betebeharragatiko baimenean biltzen diren egoeren interpretazio-azterketa planteatzen da.

Zehazki, [XXX Erakunde Publikoaren] esparruan, sistematikoki ukatzen zaie baimena, betebehar publiko saihestezina betetzeko, seme-alaba gaixoak dituzten eta etxean zaintza jaso behar duten langileei [XXX Erakunde Publikokoak], nahiz eta egoera hori justifikatzen duen osasun-txostena izan. Kasu horietan, gurasoek duten irtenbide bakarra norberaren gauzetarako egunak edo oporrak izatea da, edo horiek jada kontsumitu baziren, nominan deskontu bat izatea lanetik kanpo egoteagatik.

Enplegatu Publikoaren Oinarrizko Legearen Testu Bateginaren 48.j) artikuluak betebehar saihestezinengatiko baimena arautzen du, honela:

“Funtzionario publikoek baimen hauek izango dituzte: […]

j) Ezin saihestuzko betebehar publiko edo pertsonal bat betetzeko ezinbesteko denboraz eta familia- eta lan-bizitza uztartzearekin lotutako betebeharrengatik”.

“Betebehar saihestezina”, kontzeptu juridiko zehaztugabe gisa konfiguratua, Administrazio Publikorako Estatu Idazkaritzaren 1992ko abenduaren 14ko Ebazpenaren bidez argitaratutako Giza Baliabideak Kudeatzeko Prozeduren Eskuliburuak jasotzen duen bezala definitu izan da. Betebehar hori ez betetzeak erantzukizun zibila, penala edo administratiboa eragiten dion pertsona bati dagokion betebehar gisa definitu izan da. Definizio hori Justizia Auzitegiek onartu izan dute (besteak beste, Murtziako Auzitegi Nagusiaren Justizia Auzitegiaren 109/1998 epaia).

Betebehar saihestezinengatiko baimenak bi ezaugarri ditu: hondar-izaera eta iraupena.

Hondar-baimena da, hau da, haren bidez babestu nahi den egoera babesten duen beste baimenik ez dagoenean bakarrik aplikatzen da.

Eta iraupenari dagokionez, arauak adierazten duen bezala, “ezinbesteko denborarako” ematen den baimena da, eta horrek esan nahi du, aurrez zehaztutako epe baterako ematen diren beste baimen batzuen aldean, epe hori gutxieneko denborarako baino ez dela ematen, baina beharrezkoa dela hark babesten duen betebeharra edo betebeharra betetzeko.

Baimenaren hondar-izaera dela-eta, betebehar pertsonala edo familia- eta lan-bizitza uztartzearekin zerikusia duen betebeharra, funtsean, funtzionarioek izan ditzaketen baimen eta eszedentzietatik batek ere babestu ezin duen egoera da, hierarkiako nagusi hurrenak eman edo ukatuko baitie baimena, zerbitzuaren beharren arabera.

Baimen horren babesean bete nahi den betebehar edo eginbeharraren “ezinbesteko” izaera lege-arau baten edo arau baten bidez espresuki ezarri ez den kasuetan –gehiengoa–, eta kontzeptu juridiko zehaztugabea denez, zeinak, bere izaeragatik, kasuen numerus clausus bat ezartzea eragozten baitu, kasu bakoitzean dauden egitatezko elementuak aztertu beharko dira, aipatutako oharrekin bat etorriz, baimen hori ematea bidezkoa den ala ez erabakitzeko, betiere ordenamendu honek ematen duen izaera murriztailea kontuan hartuta.

Ildo horretan, baimena, oro har, egoera puntualetara mugatu behar da, denboran luzatzen ez diren eta errepikakorrak ez diren egoeretara; izan ere, bestela, komeniko litzateke lanaldia bateratzeko edo malgutzeko beste neurri batzuk aplikatzea. Neurri horiek, funtsean, Funtzio Publikoaren Estatu Idazkaritzaren 2019ko otsailaren 28ko Ebazpenean daude jasota (ebazpen horren bidez, langileen lanaldi eta ordutegiei buruzko jarraibideak ematen zaizkio Estatuko Administrazio Orokorraren eta haren erakunde publikoen zerbitzura (aurrerantzean)).

Beraz, adierazitako puntuek Pertsonaleko Unitateak horri buruz ebazteko gida gisa balio behar dute, kasu zehatz bakoitzean gertatzen diren inguruabarrak kontuan hartuta. Baimen hori emateko, langileen unitate bakoitzak beharrezkotzat jotzen duen dokumentazioa eskatuko du, kasu zehatzaren inguruabarrak kontuan hartuta, ezinbesteko betebeharra sortzen duen egitatea egiaztatzeko.

Azkenik, betebehar saihestezinagatiko baimenak duen hondar-izaeragatik, funtzio publikoaren araudian aurreikusitako beste baimen eta neurri batzuk gogorarazi behar dira, lehentasunez hartzekoak, hala nola senitarteko baten gaixotasun larriagatiko baimena, Langile Publikoaren Legearen Testu Bateginaren 48.a) artikuluan jasotzen dena, eta lanaldiaren eta ordutegien ebazpenean jasotako ordutegi-malgutasuneko neurriak, bai eta absentzia jakin batzuk justifikatutzat eta berreskuragarritzat hartzeko aukera ere, lanaldiari eta ordutegiei dagokienez arautu zitekeenaren arabera.

Aurreko guztia gorabehera, gogoratu behar da, zuzendaritza nagusi honen eskumenen araubidearen arabera, zuzendaritza nagusi honek egiten dituen kontsulten erantzunak informatzeko baino ez direla, eta, ondorioz, ez direla irizpide lotesleak, ez dutela ez eskubiderik ez eskubide-itxaropenik sortzen, eta ez dutela inolako loturarik sortzen dagozkien prozedura-motekin. Gainera, nahitaezko izaera edo izaera loteslerik ez dutenez, erantzun horien hartzaile diren organoek, hala badagokio, horietan jasotako iritziarekin bat ez datorren erabakia hartu ahal izango dute azkenean.

Buletin honetan jasotzen diren kontsulten erantzunek erantzuna emateko unean indarrean dagoen araudiaren arabera planteatutako galderei erantzuten diete, eta, beraz, erantzun horiek ondorengo lege-aldaketen edo ebazpen judizialen eragina jasan dezakete.