Kontsultan, “beste udalerri bat” terminoa interpretatzeko egungo irizpidea zein den planteatzen da, urriaren 30eko 5/2015 Legegintzako Errege Dekretuak onartutako Enplegatu Publikoaren Oinarrizko Estatutuaren Legearen testu bateginaren (aurrerantzean, TRLEBEP) 48 a) artikuluaren baimenari dagokionez.

TRLEBEPen 48.a) artikulua ekainaren 28ko 5/2023 Errege Lege Dekretuak aldatu du (5/2023 Errege Lege Dekretua, ekainaren 28koa, zeinaren bidez zenbait neurri hartzen eta luzatzen baitira Ukrainako Gerraren ondorio ekonomiko eta sozialei erantzuteko, La Palmako uhartea berreraikitzen eta beste kalteberatasun-egoera batzuk izaten laguntzeko, merkataritza-sozietateen egitura-aldaketen eta familia-bizitza uztartzearen arloko Europar Batasunaren zuzentarauen transposizioa egiteko, eta Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2019ko ekainaren 20ko 1488/EB 2019ko Zuzentarau Betearazpenera eta Zuzentarau Betearazpenera egokitzeko eta Zuzenbidea betearazteko Baimenera egokitzeko (488/2019 Zuzentaraua), eta Europako Parlamentuaren eta 2019ko ekainaren 2019ko Zuzenbidea betearazteko Baimenetara egokitzeko. artikulua).

Zentzu horretan, artikulu horren idazkera honela geratzen da:

“a) Istripu edo gaixotasun larriengatik, ospitaleratzeagatik edo ospitaleratzerik gabeko ebakuntza kirurgikoengatik, baldin eta ezkontidearen, izatezko bikotekidearen edo odolkidetasuneko edo ahaidetasuneko lehen mailara arteko senideen etxeko atsedena behar badu, bai eta aurrekoez bestelako edozein pertsonarena ere, baldin eta funtzionarioarekin bizileku berean bizi bada eta hura behar bezala zaindu behar badu, bost egun baliodun.

Bigarren mailako odolkidetasuna edo ezkontza-ahaidetasuna duen senide baten istripu edo gaixotasun larria, ospitaleratzea edo etxeko atsedena behar duen ospitaleratzerik gabeko ebakuntza kirurgikoa bada, lau egun baliodunekoa izango da baimena.

Ezkontidearen, izatezko bikotekidearen edo lehen mailako odolkidetasuneko edo ahaidetasuneko senidearen heriotza bada, hiru egun baliodun, gertaera herri berean gertatzen bada, eta bost egun baliodun, beste herri batean gertatuz gero. Bigarren mailako odolkidetasunera arteko senideren bat hiltzen bada, baimena bi egun baliodunekoa izango da herri berean gertatzen bada, eta lau egun baliodunekoa beste herri batean gertatuz gero.”

Zentzu horretan, egitatezko kasua istripu edo gaixotasun larria, ospitaleratzea edo ospitaleratzerik gabeko ebakuntza kirurgikoa denean, eta etxeko atsedena behar duenean, arauan adierazitako ahaidetasun-maila baino ez da kontuan hartu behar, eta baimena soilik aldatuko da egitatezko kasua ezkontidearengan, izatezko bikotearengan edo lehen mailako edo bigarren mailako senideengan gertatzen den.

Hori dela eta, Zuzendaritza Zentro honek ‘beste herri’ bateko baimen-egunen kopurua luzatzeko behin eta berriz erabilitako irizpidea orain bertan adierazitako senideen heriotzaren kasuan bakarrik aplikatzen da.

Eta irizpide hori indarrean dago, orain, egitatezko kasu bakar honetarako: heriotzarako. Horrela, errazagoa izango da funtzionarioa baimena eragin duen gertakaria izan den lekura joatea.

Izan ere, joan-etorriek behar duten denbora gehigarria kontuan hartuko ez balitz, kasu batzuetan, ezinezkoa izango litzateke baimena emanez bete nahi den beharrizan pertsonalari erantzutea.

Hala ere, denbora gehigarri hori ez da behar izaten baldin eta heriotza gertatzen bada funtzionarioak bere egoitza pertsonala edo egoitza ofiziala —zerbitzuak ematen dituen lantokia dagoen udalerria— dagoen udalerrian, funtzionarioak joan-etorriak egiten baititu egunero bata eta bestearen artean, lanpostura joateko, bien arteko hurbiltasunari eta komunikatzeko erraztasunari esker.

Ildo horretan, eta beste herri batean hartu beharreko baimen horri dagokionez, gogoratu behar da funtzionario publikoak kudeatzen dituela kasu bakoitzean ematen zaizkion interes orokorrak, eta, beraz, egoera horren ondorioz, ordenamendu juridikoan jasotako baimen eta lizentziak ez dira absolututzat hartzen; aitzitik, neurrizkoak izan beharko dute baimen eta lizentzia horiek emateak dagokion zerbitzu publikoaren martxa ona eta zuzena alda ditzakeen kasuetan.

Kontuan hartu behar da Enplegatu Publikoaren Oinarrizko Legearen Testu Bateginaren 52. artikuluak ezartzen duela, funtzionario publikoen betebeharren artean, zerbitzu publikoan jardutea.

Kasu horretan, egitatea funtzionarioaren bizilekua dagoen udalerrian eta ez xede-udalerrian gertatu dela beste udalerri gisa alegatzeko saiakera, zalantzarik gabe, Kode Zibilaren 7. artikuluak debekatutako zuzenbide-abusua izango litzateke.

Hortaz, gertakaria laneko eta bizilekuko herria ez den beste herri batean gertatzen bada, bost egun balioduneko baimena emango da, heriotza gertatuz gero.

Azkenik, kontuan hartu behar da hiru egun baliodunetik bost egun baliodunera luzatzeko TRLEBEPen 48.a) artikuluak baldintza bakarra jartzen duela: gertaera “beste herri batean” gertatzea, eta ez da ezartzen inolako betekizunik distantzia kilometrikoari, dauden garraiobideei edo beste mutur batzuei dagokienez, baimena handitzeko eskubidea ezartzeko edo ez ezartzeko.

Hori dela eta, ezin da interpretazio-bidetik sartu baimena emateko unean uneko ordenamendu juridikoak ezartzen dituen betekizun gehiago.

Gainera, kontuan hartu behar da Estatuko Administrazio Orokorraren espezifikotasuna; izan ere, bertako langileek lurralde nazional osoan eta atzerrian ematen dituzte zerbitzuak, eta horrek eragotzi egiten du kasu guztietan aplikatu beharreko irizpide orokor bat ezartzea.

Ildo horretan, Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusiko Administrazioarekiko Auzietarako Salak 2009ko otsailaren 5ean eta urriaren 21ean emandako epaiek eta Madrilgo Justizia Auzitegi Nagusiak martxoaren 2an eta 2012ko uztailaren 5ean emandako epaiek berretsi egiten dute adierazitako irizpidea.

Horregatik, eta legegileak baimena aplikatzeko eskakizun edo irizpide gehiago sartzen ez dituen bitartean, aipatutako argudioen arabera “beste herri bat” zer den interpretatzeko orduan ezarritako muga baino ez dago.

Azaldutako guztia kontuan hartuta, hau ondorioztatzen da: egitatezko kasua istripu edo gaixotasun larria, ospitaleratzea edo ospitaleratzerik gabeko ebakuntza kirurgikoa denean, baldin eta etxean atseden hartu behar bada, arauan adierazitako ahaidetasun-maila baino ez da kontuan hartu behar, eta baimena aldatu egingo da, baldin eta egitatezko kasua ezkontideari, izatezko bikoteari edo lehen mailako edo bigarren mailako ahaideei gertatzen bazaie. Iraupena 5 edo 4 egun baliodunekoa izango da, arauan ezarritakoaren arabera.

Bestalde, arauan aipatzen diren subjektuen heriotza-kasuari dagokionez, aipatutako jurisprudentzia kontuan hartuta, zeinak Zuzendaritza Nagusi honen irizpidea berresten baitu, EBZLTBren 48.a) artikuluak berdin aipatzen ditu xede-herria eta bizileku-herria, eta baimena hiru egun baliodunetik bost egun baliodunera edo bi egun baliodunetik lau egun baliodunera luzatzea baino ez da bidezkoa, baldin eta gertaera hirugarren herri batean gertatzen bada, bizilekuaz edo lanaz bestelakoan, eta ez bada funtzionario-eremuaz edo ez ohiko erabileraz bestelako baimenik gabe, betiere, eta horrek ez badu ondoriorik eragiten eremu metropolitarrean, eta ez badu.

Aurreko guztia gorabehera, gogoratu behar da, zuzendaritza nagusi honen eskumenen araubidearen arabera, zuzendaritza nagusi honek egiten dituen kontsulten erantzunak informatzeko baino ez direla, eta, ondorioz, ez direla irizpide lotesleak, ez dutela ez eskubiderik ez eskubide-itxaropenik sortzen, eta ez dutela inolako loturarik sortzen dagozkien prozedura-motekin. Gainera, nahitaezko izaera edo izaera loteslerik ez dutenez, erantzun horien hartzaile diren organoek, hala badagokio, horietan jasotako iritziarekin bat ez datorren erabakia hartu ahal izango dute azkenean.

Buletin honetan jasotzen diren kontsulten erantzunek erantzuna emateko unean indarrean dagoen araudiaren arabera planteatutako galderei erantzuten diete, eta, beraz, erantzun horiek ondorengo lege-aldaketen edo ebazpen judizialen eragina jasan dezakete.