Planteatzen den gaia norberaren ardurapeko seme-alaben osasun-arrazoiengatiko edo errehabilitazio-arrazoiengatiko mugikortasunari buruzkoa da.

Lehenik eta behin, aplikazio-esparru juridikoa aztertu behar da. Lanpostuak betetzeari dagokionez, eta Enplegatu Publikoaren Oinarrizko Estatutuaren Legearen testu bategina onartzen duen urriaren 30eko 5/2015 Legegintzako Errege Dekretuaren azken xedapenetako laugarrenaren arabera, indarrean jarraitzen dute Funtzio Publikoa Erreformatzeko Neurriei buruzko abuztuaren 2ko 30/1984 Legean eta Estatuko Administrazio Orokorraren Administrazio Orokorreko eta Langile Zibilen Zerbitzuko Administrazio Orokorrean lanpostuak Betetzeko Erregelamendua onartzen duen martxoaren 10eko 364/1995 Errege Dekretuan jasotako xedapenek.

Mugikortasunari dagokionez, abuztuaren 2ko 30/1984 Legearen 20.1.h) artikuluak honako hau ezartzen du:

“Estatuko Administrazio Orokorrak funtzionarioak beste unitate edo udalerri bateko lanpostuetara atxiki ahal izango ditu, aurrez eskaera eginda, funtzionarioaren, haren ezkontidearen edo bere ardurapeko seme-alaben osasun-arrazoiak edo errehabilitazioa oinarri hartuta, eta legez ezarritako osasun-zerbitzu ofizialak txostena egin ondoren, baldin eta jatorrizko lanpostuari dagokion aurrekontu-esleipena duten lanpostu hutsak badaude eta lanpostu horiek betetzeko baldintzak betetzen badira. Atxikipen hori behin betikoa izango da funtzionarioak izaera horrekin bere jatorrizko lanpostua betetzen duenean.”

Planteatzen den arazoa da “beren ardurapeko seme-alaben” kontzeptuak tutoretzapeko pertsonak barne hartzen dituen ala ez.

Kode Zibilaren 3. artikuluak aurreikusten duenez, «arauak interpretatzeko, hitzen berezko esanahiari erreparatuko zaio, testuinguruari, aurrekari historiko eta legegileei, eta arau horiek aplikatu behar diren garaiko gizarte-errealitateari, batez ere haien espirituari eta xedeari erreparatuta».

Doktrina zientifikoan ohikoa da onartzea ezen, arauak hitzez hitz edo zentzu hertsian interpretatzearekin batera, arauak ere interpretatu behar direla haien espiritua eta xedea kontuan hartuta, bai eta arauak aplikatu behar diren garaiko gizarte-errealitatea aintzat hartuta ere. Hau da, interpretazio zorrotzarekin batera, interpretazio “zuzentzailea” egin daiteke, eta, horren bidez, adierazitako alderdiak sar eta balora daitezke legea aplikatzeko orduan.

Zehazki, interpretazio horrek bi aukera izan ditzake: interpretazio murriztailea, arauaren edukia haren bidez mugatzen denean; edo interpretazio hedakorra, arauaren hitzez hitzeko zentzua zabaltzeko aukera ematen duena, askotan arauak lortu nahi duen helburua betetzeko, zeinaren literaltasuna, segurtasun juridikoaren alde denborak aldatu ezin duena, aplikatu behar den uneko errealitate sozialak gainditzen baitu.

Interpretazio hedagarri baten bidez, arau baten eduki materiala eguneratzea lortzen da, eta, hala, izendaturiko arau-errealitate binomioa indarrean mantentzea lortzen da, hori beharrezkoa baita une bakoitzean ordenamendua behar bezala aplikatzeko.

Arau horiek gai honi aplikatuz, kontuan hartu behar da, lehenik eta behin, guraso-ahalaren eta tutoretzaren artean dagoen antzekotasun juridiko eta faktikoa, batez ere, tutoretzapekoa tutorearekin eta tutorearen kargura bizi den kasuetan.

Hala, guraso-ahalari dagokionez, Kode Zibilaren 154. artikuluak hau xedatzen du:

«Funtzio honek honako betebehar eta ahalmen hauek hartzen ditu barnean:

1. Ingalaterra Seme-alabak zaintzea, haiekin egotea, haiek elikatzea, heztea eta prestakuntza integrala ematea.

2. Ingalaterra Haien ordezkari izatea eta haien ondasunak administratzea. (…)»

Bestalde, Kode Zibilaren 228. artikuluak, tutoretzari dagokionez, hau ezartzen du:

« Tutoreak tutoretzapekoa zaindu beharko du, eta bereziki:

1. Ingalaterra Jatekoa eman behar diote.

2. Ingalaterra Adingabekoa heztea eta prestakuntza integrala ematea.

3. Olaizola II Adingabekoaren ondarea behar den arduraz administratzea.

4. Ingalaterra Urtero agintari judizialari adingabekoaren egoeraren berri emateko eta urtero bere administrazioaren berri emateko.

5. Tiran +29.53 Adingabekoari entzuteko eskubidea, berari eragiten dioten erabakiak hartu aurretik.

Beste alde batetik, seme-alaba adingabeen edo tutoretzapekoen ondasunen administrazio- eta kudeaketa-araubidea –kurlingara igorrita–, hurrenez hurren, 166. artikuluan eta hurrengoetan eta 287. artikuluan eta baterakoetan arautua, ia antzekoa da bietan; halaber, betebeharra ezarri da kontuak emateko beren eginkizuna amaitutakoan (Kode Zibilaren 232. artikulua).

Era berean, guraso-ahalaren eta tutoretza eta guraso-ahalaren arteko lotura estua berresten du 231. artikuluak berak, zeinak tutoretza azkentzeko kausatzat honako hauek aurreikusten baititu: «Guraso-ahala gabetzearen edo etetearen ondorioz sortu denean, guraso-ahalaren titularrak ahal hori berreskuratzen duenean».

Labur esanda, guraso-ahalaren eta tutoretzaren betebeharrak berberak dira: haiek zaintzea, elikagaiak ematea, haiek ordezkatzea eta haien ondasunak administratzea, eta abar.

Seme-alaba edo tutoretzapekoa zaintzeko betebeharra, aldi berean, elikagaiak emateko betebeharrari estuki lotuta dago; azken betebehar hori bete egin daiteke, bai finkatzen den pentsioa ordainduz, bai eskubide hori duena etxean jaso eta mantenduz.

Gainera, esan bezala, Legeak, ezgaia zaintzeko, tutoreari betebehar hau ezartzen dio: «tutoretzapekoaren gaitasuna eskuratzea edo berreskuratzea eta gizartean hobeto txertatzea sustatzea», eta hori, askotan, elkarbizitzaren bidez garatzen da, etxe berean, tutorearen eta tutoretzapekoaren bitartez.

Kasu horietan, tutoreak tutoretzapekoa zaindu eta elikagaiak emateaz gain, bizikidetza eraginkorra gertatzen denean, gurasoen eta seme-alaben arteko harremanean ematen diren ezaugarri berberak emango liratekeela ulertzen da.

Bigarrenik, kontuan hartu behar da azken hamarkadetan, bai Funtzio Publikoaren arloan, bai lan-arloan, baimen, lizentzia eta eszedentziei buruz egin den arauketak argi erakusten duela legegilea kontziente dela bizi dugun gizarte-egoeraz; izan ere, egoera horretan dauden adineko pertsonen kopurua handitu egin da, bai ezintasun-egoeran, bai AJ, AJ, AJ, AJ, AJ, RJ, RJ, RJ, RJ, AJ, RJ, RJ, RJ, RJ, RJ, AJ, RJ, RJ, RJ eta, AJ, RJ, RJ, RJ, RJ, RJ, RJ

Argudio horien argitan, arrazoizkoa dirudi ulertzea legegileak funtzionarioaren, haren ezkontidearen edo “haren ardurapeko seme-alaben” osasun-arrazoiengatiko edo birgaitze-arrazoiengatiko mugikortasuna arautzen duenean bilatzen duena dela ahalbidetzea bai funtzionarioa eta bai harekin bizi diren pertsonak, eta legez haien zaintza egiteko betebeharra dutenak, eta elikagaiak ematea –Kode Zibilean jasotako terminoetan–, funtzionarioaren mugikortasunaren bidez babestu ahal izatea, horretarako eskatzen diren gainerako inguruabarrak gertatzen direnean.

Pertsona horien artean, artikuluak ezkontidea eta ardurapeko seme-alabak baino ez ditu aipatzen, baina aipatutako argudioetan, guraso-ahalaren eta tutoretzaren arteko antzekotasun juridikoan eta faktikoan oinarritutako interpretazio hedakor batek, bai eta araua aplikatu behar den uneko gizarte-errealitatearen argitan ikusteak ere, ahalbidetzen du esatea tutoretzapekoa tutorearekin eta tutorearen kargura bizi den kasuak parekagarriak izango liratekeela manuak aipatzen dituen “bere ardurapeko seme-alabekin”.

Interpretazio hori indartu egiten du araua nahitaez modu bidezkoan aplikatzeak, Kode Zibilaren 3. artikuluak berak eskatzen duen moduan; izan ere, bestela, emaitza bidegabea eta arauaren espirituaren kontrakoa izango litzateke, hau da, tutorearekin eta haren kargura bizi den pertsona baten legezko tutoreak, eta tutoreak zaindu egin beharko luke, etxean bertan elikagaiak eman beharko lizkioke hezteko eta prestakuntza emateko –tutoretzapekoaren kasuan, prestakuntza hori gauzatuko litzateke–; izan ere, kasu askotan, tutoretzapeko pertsonaren nortasun juridikoa, tutoretzapekoa, edo gizarteratzekoa ez den araua da, eta, esan beharko litzateke, kasu askotan, tutoretzapekoen artean gaitasun juridiko hobea duela, eta gizarteratzearen alde.

Aurreko guztia gorabehera, osasun-arrazoiengatik mugikortasun-prozedura bat izapidetu ahal izateko arauak eskatzen dituen gainerako baldintzak ere bete beharko dira.

Aurreko guztia gorabehera, gogoratu behar da, zuzendaritza nagusi honen eskumenen araubidearen arabera, zuzendaritza nagusi honek egiten dituen kontsulten erantzunak informatzeko baino ez direla, eta, ondorioz, ez direla irizpide lotesleak, ez dutela ez eskubiderik ez eskubide-itxaropenik sortzen, eta ez dutela inolako loturarik sortzen dagozkien prozedura-motekin. Gainera, nahitaezko izaera edo izaera loteslerik ez dutenez, erantzun horien hartzaile diren organoek, hala badagokio, horietan jasotako iritziarekin bat ez datorren erabakia hartu ahal izango dute azkenean.

Buletin honetan jasotzen diren kontsulten erantzunek erantzuna emateko unean indarrean dagoen araudiaren arabera planteatutako galderei erantzuten diete, eta, beraz, erantzun horiek ondorengo lege-aldaketen edo ebazpen judizialen eragina jasan dezakete.