Planteatutako gaia oso gaixotasun larria duen senide bat zaintzeagatik lanaldia ehuneko berrogeita hamarrera arte murrizteko baimenari buruzkoa da. Zehazki, kontsultaren muina da nola zehaztu kasu bakoitzari lanaldiaren murrizketaren zein ehuneko dagokion eta nola haztatu behar den interes publikoa eta pribatua.

Hala, lehenik eta behin, aplikatu beharreko esparru juridikoa aztertu behar da. Enplegatu Publikoaren Oinarrizko Estatutuaren Legearen testu bateginak, zeina urriaren 30eko 5/2015 Legegintzako Errege Dekretuaren bidez onartu baitzen (TREBEP), honela dio 48.i) artikuluan:

“Funtzionarioak, lehen mailako senide bat zaindu behar duelako, lanaldia gehienez ehuneko berrogeita hamarrean murrizteko eskaera egiteko eskubidea izango du, ordainduta, gaixotasun oso larriko arrazoiengatik, eta gehienez ere hilabeteko epean. Lizentzia eragin duen gertaera beragatik titular bat baino gehiago badago, murrizketa-denbora horien artean hainbanatu ahal izango da, betiere gehienez hilabeteko epea errespetatuz.”

Beraz, lehen mailako odolkidetasuneko edo kidetasuneko senide baten gaixotasun oso larriak eragiten du baimena ematea, eta prozesu patologiko bakoitzeko behin bakarrik eman daiteke. Baimenaren iraupena, gehienez ere, hilabetekoa izango da. Dena den, senideari alta medikoa eman bazaio edo hil egin bada, baimena lehenago amaitu ahal izango da.

Halaber, ohartarazten da baimen horretaz baliatu ahal izateko eskabideekin batera honako agiri hauek aurkeztu beharko direla:

a) Lehen mailako odolkidetasuna edo ezkontza-ahaidetasuna egiaztatzen duen agiria.

b) Gizarte Segurantzako Erregimenaren arabera gaixoari dagokion Zerbitzu Mediko Ofizialak luzatutako ziurtagiria, senidearen gaixotasun oso larria egiaztatzen duena.

Aurrekoa kontuan hartuta, ebatzi beharreko lehenengo gaia da baimen hori ematea bidezkoa den ala ez. Hala, 48.h) artikuluak gertaera eragiletzat senide baten gaixotasun oso larria aipatzen du soilik. “Oso gaixotasun larria” terminoaren interpretazioari dagokionez, adierazi da eskumena duen organoak, gaixotasunaren larritasuna kalifikatzen duen txosten medikoa ikusita, modu arrazoituan erabakiko duela lehen aipatutako lanaldia murrizteko baimena ematea bidezkoa den ala ez.

Ildo horretan, eta dagokion ebazpena hartzea errazte aldera, komenigarria izango da funtzionarioari adieraztea txostenak gaixotasunaren larritasunari buruzko medikuaren irizpena jaso dezala.

Bigarren galdera murrizketaren irismenari buruzkoa da, hau da, lanaldiaren zein ehuneko murriztu behar den. Lanaldi-murrizketa zehazteko, kontuan hartu behar da beti interes orokorrei eman behar zaiela lehentasuna, partikularren aurretik. Hori dela eta, zerbitzu publikoa eraginkortasunez ematen jarraitzeak eta bermatzeak lehentasuna izan behar du, interes orokorrak eta herritarren eskubideak kaltetu edo kaltetu ditzakeen lanaldi-murrizketaren aurretik. Hori guztia, betiere, familiako eta lanbideko bizitza uztartzeko eskubidea behar bezala errespetatuz.

Zentzu honetan, TSJ Castilla y León (Burgos) (Auzi), sec. 2ª, S 23-12-2013, nº 478/2013, rec. 2013 / 49:

“Bada, bi arau horietako batek ere ez du, nola ez, zerbitzua behar bezala ematea subordinatzen funtzionarioaren ordutegia aukeratzearen aurrean; aitzitik, zerbitzua antolatzeko irizpide gisa ahalbidetzen eta ezartzen dute familia-bizitzatik eratorritako beharrekiko beharrezko kontziliazioa; nolanahi ere, ahaztu gabe, esan bezala, zerbitzuaren premien nagusitasuna.

(…)

Demandatzaile berak argudiatzen dituen arauek, beraz, agerian uzten dute ordutegia hautatzeko aukera nahitaez mugatuta dagoela zerbitzuaren beharrizanengatik, eta beharrizan horiek, demandan adierazitakoaren aurka, errekurritzen den Ebazpenean zehaztu dira”.

Beraz, zerbitzuaren beharren arabera eskumena duen organoak zehaztuko du dagokion lanaldi-murrizketa, eta babestu egingo ditu gomendatutako interes orokorra eta zerbitzu publikoa ematea.

Ildo horretan, lanaldi-murrizketa, oro har, modu jarraituan egin beharko da; izan ere, ohiko lanaldiaren barruan zerbitzua aldizka emanez gero, gerta liteke zerbitzuak zerbitzurik gabe geratzea edo, are gehiago, zerbitzu horiek etetea.

Nolanahi ere, egitate eragile beragatik eskubide horren titular bat baino gehiago badago, murrizketa-denbora horien artean hainbanatu ahal izango da, betiere gehienez hilabeteko epea errespetatuz.

Azkenik, hirugarren gaia baimena lanaldi osoetan pilatzeko aukerari buruzkoa da. Horri dagokionez, adierazi behar da gaixotasun oso larria duen lehen mailako senide bat zaintzeko baimena lanaldia ehuneko berrogeita hamarrera arte murriztean datzala; beraz, ezin da lanaldi osoetan pilatu, aukera hori ez baitago berariaz aurreikusita arauan.

Aurreko guztia gorabehera, gogoratu behar da, zuzendaritza nagusi honen eskumenen araubidearen arabera, zuzendaritza nagusi honek egiten dituen kontsulten erantzunak informatzeko baino ez direla, eta, ondorioz, ez direla irizpide lotesleak, ez dutela ez eskubiderik ez eskubide-itxaropenik sortzen, eta ez dutela inolako loturarik sortzen dagozkien prozedura-motekin. Gainera, nahitaezko izaera edo izaera loteslerik ez dutenez, erantzun horien hartzaile diren organoek, hala badagokio, horietan jasotako iritziarekin bat ez datorren erabakia hartu ahal izango dute azkenean.

Buletin honetan jasotzen diren kontsulten erantzunek erantzuna emateko unean indarrean dagoen araudiaren arabera planteatutako galderei erantzuten diete, eta, beraz, erantzun horiek ondorengo lege-aldaketen edo ebazpen judizialen eragina jasan dezakete.