Estatuko Funtzio Publikoaren Idazkaritzaren 2019ko otsailaren 28ko Ebazpenaren 8.1 apartatuan jasotako ordutegi-malgutasunaren neurriaren aplikazioari buruzkoa da auzia; ebazpen horren bidez, Estatuko Administrazio Orokorraren eta haren organismo publikoen zerbitzura dauden langileen lanaldi eta lan-ordutegiei buruzko jarraibideak ematen dira.

Hala, apartatu horrek ezartzen du familia eta lana bateragarri egiteko neurriak hartu ahalko direla, helburu hauekin:

“Enplegatu publikoek ezarrita duten lan-ordutegi finkoa egunean ordubetez malgutzeko eskubidea izango dute, baldin eta beren kargura pertsona nagusiak, 12 urtetik beherako seme-alabak, tutoretzapean edo harreran dauden 12 urtetik beherako pertsonak edo desgaitasuna duten pertsonak badituzte, bai eta gaixotasun larria duten eta odol-ahaidetasun edo ezkontza-ahaidetasuneko bigarren mailara iristen diren senideak beren kargu badituzte ere. Eskubide hori erabili ahal izango da, halaber, adingabeak 12 urte betetzen dituen urtean.”

Kontsulta-idazkian zalantza hau agertzen da: aipatutako neurria baldintzapean ez dagoen funtzionarioen eskubide bat ote den, edo, aitzitik, eskubide hori erabiltzeko zerbitzu-beharrek edo interes orokorrek partikularren gainetik duten nagusitasunak baldintzatu ote dezakeen, azken horiek talka egiten dutenean.

Hala, lehenik eta behin, aplikatu beharreko esparru juridikoa aztertu behar da. Lehen aipatutako neurria lanaldiari eta ordutegiei buruzko jarraibideen 8. apartatuan arautzen da, honela:

“8. Familia eta lana bateragarri egiteko neurriak.

Familia eta lana bateragarri egiteko neurriak hartu ahal izango dira, zerbitzuaren beharren esparruan, honako kasu hauetan:

8.1. Beren kargura pertsona adindunak, 12 urtetik beherako seme-alabak, tutoretzapean edo harreran dauden 12 urtetik beherako pertsonak edo desgaitasuna duten pertsonak dituzten enplegatu publikoek, bai eta gaixotasun larria edo odolkidetasuneko edo ahaidetasuneko bigarren mailara arteko senideak beren kargu zuzenean dituztenek ere, eskubidea izango dute ezarrita duten lanaldiko ordutegi finkoa egunean ordubetez malgutzeko. Eskubide hori erabili ahal izango da adingabeak 12 urte betetzen dituen urtean ere (...). )” (Nabarmendua norberarena da).

Ikus daitekeenez, familia- eta lan-bizitza uztartzeko neurrien erregulazioa mugatzen duen irizpidea zerbitzuaren beharrena da; beraz, alde horretatik, neurri oro zerbitzu-beharren esparruan hartuko dela ezartzen da.

Aurrekoa kontuan hartuta, planteatutako gaia lanaldiaren eta ordutegien jarraibideen 8. atalean araututa dagoen neurrian zentratzen da. Horren helburua da eguneko ordu batean lanaldia malgutzea, jarduera publikoa bizitza pribatuarekin bateragarri egitea errazteko.

Baina bi egoerak uztartzeko saiakera horrek ezin du eragin agindutako zerbitzu publikoak etetea, murriztea edo okertzea. Beti hartu behar dira kontuan interes orokorrak, bai eta zerbitzu publikoaren jarraitutasuna eta bermea ere, ordutegi-malgutasunaren edo lanaldi- eta ordutegi-araubidearen beste edozein aldaketaren aurrean, baldin eta horrek interes orokorrei eta herritarren eskubideei kalte edo kalte egin badiezaieke.

Hala, lana eta familia bateratzeko ordutegi-malgutasunerako neurriak bat etorriko dira zerbitzuaren beharrekin. Kontzeptu horri dagokionez, Auzitegi Nazionaleko Administrazioarekiko Auzien Salak 2008ko azaroaren 12an emandako epaiak (96/2008 errekurtsoa) hau adierazten du:

“aipatutako «zerbitzu-beharrak» kontzeptu juridiko zehaztugabea da, Administrazioari balorazio-tarte bat ematen diona, kasuan ahalmen hori erabiltzeko zer inguruabar dauden zehazteko, eta espedienteari behar den froga-materiala eman beharko dio bere erabakia legezkotasuna eta egokitasuna bermatzen dituen errealitate faktiko batean oinarritzen dela egiaztatzeko, bai eta erabakia justifikatzen duten arrazoi eta helburuekin bat datorrela egiaztatzeko ere”.

Beraz, ordutegi-malgutasuna behar bezala aplikatzeko, jokoan dauden bi interesen balantzea egin behar da: batetik, interes orokorra, zeina funtzionarioak zerbitzu publikoa emanez asetzen eta bermatzen baita; eta, bestetik, enplegatu publikoaren familia- eta lanbide-bizitza uztartzea.

Hori dela eta, dagokion Langile Unitateak baloratu beharko du ea komeni den ordu-malgutasunaren neurria erabiltzea, zerbitzuaren beharrak kontuan hartuta; beraz, jarduera hori mugatu lezake, zerbitzuen funtzionamenduarekin zerikusia duten eta behar bezala justifikatuta dauden arrazoiak direla-eta, agindutako interes orokorra eta zerbitzu publiko hori ematea babestuta gera daitezen.

Aurreko guztia gorabehera, gogoratu behar da, zuzendaritza nagusi honen eskumenen araubidearen arabera, zuzendaritza nagusi honek egiten dituen kontsulten erantzunak informatzeko baino ez direla, eta, ondorioz, ez direla irizpide lotesleak, ez dutela ez eskubiderik ez eskubide-itxaropenik sortzen, eta ez dutela inolako loturarik sortzen dagozkien prozedura-motekin. Gainera, nahitaezko izaera edo izaera loteslerik ez dutenez, erantzun horien hartzaile diren organoek, hala badagokio, horietan jasotako iritziarekin bat ez datorren erabakia hartu ahal izango dute azkenean.

Buletin honetan jasotzen diren kontsulten erantzunek erantzuna emateko unean indarrean dagoen araudiaren arabera planteatutako galderei erantzuten diete, eta, beraz, erantzun horiek ondorengo lege-aldaketen edo ebazpen judizialen eragina jasan dezakete.