Hitzarmenetik kanpoko lan-kontratudun langileei diziplina-arloan aplikatu beharreko araubideari buruzko kontsulta da, bereziki falta astunen eta arinen tipifikazioari dagokionez.

Oro har, administrazio publikoen zerbitzuko lan-kontratudun langileei aplikatu beharreko araubide juridikoa bi alderdikoa da: Enplegatu Publikoaren Oinarrizko Estatutuaren Legearen testu bategina (5/2015 Legegintzako Errege Dekretua, urriaren 30ekoa) eta Langileen Estatutuaren Legearen testu bategina (2/2015 Legegintzako Errege Dekretua, urriaren 23koa).

Honela dio TRLEBEPen 7. artikuluak: “Administrazio publikoen zerbitzura dauden langile lan-kontratudunek, lan-arloko legeria eta hitzarmenez aplikatu beharreko gainerako arauak betetzeaz gain, Estatutu honetako manuak ere bete behar dituzte, manu horiek hala xedatzen dutenean”.

Era berean, TRETen 3.1 artikuluaren b) eta c) letrek ezartzen dute lan-harremanen iturri direla, Estatuko araudiaren, hitzarmen kolektiboen eta alderdien borondatearen ondoren, baina, azken horri dagokionez, aipatutako c) letra zehazten da; izan ere, ezin izango dira banan-banan itundu estatuko arauetan eta arau konbentzionaletan ezarritakoak baino baldintza okerragoak. Azkenik, tokiko eta lanbideko usadio eta ohiturak aipatzen ditu.

Arau-multzo horrek integrazio zaila eragin du batzuetan. Horri dagokionez, nabarmentzekoa da Auzitegi Gorenaren 2013ko maiatzaren 23ko epaia, 2178/2012 kasazio-errekurtsoa ebazten duena, eta hau adierazten duena:

"... EBEP indarrean sartu ondoren, 7/2007 Legearen bidez, Administrazio Publikoen zerbitzuko lan-kontratuko langileak lege horretan xedatutakoaren arabera arautuko dira, bai eta EBEPeko xedapenen arabera aplikatu beharreko lan-legediaren arabera ere. Horrela ezartzen da artikuluan. 7, "langile lan-kontratudunei aplikatu beharreko araudiari" buruzkoa (…) Beraz, bazterketa xehatuko teknika bat da; beraz, lan-arloko legeriaren araua baztertuta geratzen da EPOEn bertan hala ezartzen denean, bere arau espezifikoari lekua egiteko; hori guztia, negoziazio kolektiboaren zeregina salbu utzita, eskuragarritasuna posible den gaietan (abenduaren 7ko -rcud STSetan nabarmendu genuen bezala). 4318/2009 eta rcud. 4415/2009– eta 2010eko abenduaren 9a -rcud. 4178/2009-, aplikatzekoa den hitzarmen kolektiboan erregulazio espezifikoa duten norberaren gauzetarako baimenei dagokienez...".

Esku artean dugun kasua Espainiako Orkestra Nazionaleko langileei dagokie. Kontsulta-idazkian adierazten denez, zerbitzuko lan-kontratuko langileek barne hartzen dituzte Estatuko Administrazio Orokorreko lan-kontratuko langileentzako IV. Hitzarmen Kolektibo bakarrean sartutako pertsonak, goi-zuzendaritzako kontratua dutenak eta hitzarmenetik kanpo kontratatutakoak.

Goi-zuzendaritzako langileak zein hitzarmenetik kanpoko langileak berariaz daude IV. Hitzarmen Kolektibo bakarraren aplikazio-eremutik kanpo, 2. artikuluaren c) eta f) letretan, hurrenez hurren.

Goi-zuzendaritzako kontratupeko langileen kasuan, abuztuaren 1eko 1382/1985 Errege Dekretuak, goi-zuzendaritzako langileen lan-harreman berezia arautzen duenak, ezarritakoa aplikatuko da. Zehazki, diziplina-faltei eta -zehapenei aplikatu beharreko araubideari dagokionez, 13. artikuluak hau ezartzen du:

“Harreman berezi horretatik eratorritako betebeharrak ez betetzeagatik zigortu ahal izango da goi-zuzendaria, kontratuan hitzartzen den moduan. Faltak eta dagozkien zehapenak berrikusi egin ahal izango dira lan-arloko jurisdikzioan. Falta horiek, edozein motatakoak direla ere, hamabi hilabetera preskribatuko dira, egiten direnetik edo enpresaburuak haien berri duenetik”.

Kontuan hartu behar da zigorren preskripzio-epea aipatutako aginduan izaera bereziarekin ezarritakoa izango dela, eta ez TRETen 60.2 artikuluan araututako epe orokorra, Auzitegi Gorenak adierazi duen bezala (2003ko urriaren 22ko epaia, 470/2003 zenbakiko errekurtsoa).

Aurrekoa gorabehera, kontratua ez betetzeagatik TRETen 54. artikuluan jasotako diziplinazko kaleratzeari buruzko araubide juridikoa aplikatuko zaie goi-zuzendaritzako langileei.

Enpresa-sektore publikoko eta beste entitate batzuetako arduradun eta zuzendari nagusien ordainsari-araubidea arautzen duen martxoaren 5eko 451/2012 Errege Dekretuaren 4.2 artikuluak ere antzeko aipamena egiten du; aplikazio-eremu zehatzerako, enpresa-sektore publikoan goi-zuzendaritzako kontratuarekin lotutako zuzendariei aplikatu beharreko iturri-sistema zehazten duenean.

Hitzarmenetik kanpoko langileei dagokienez, langileak sinatutako lan-kontratuan zehaztu beharko da zein den diziplina arloan aplikatu beharreko araubide juridiko zehatza, goi-zuzendaritzako langileen kasuan bezala. Nolanahi ere, lan-kontratuan bertan, klausularen batean, hitzarmen kolektibo jakin baten aplikagarritasun osagarria aurreikus daiteke gai jakin batzuetarako. Lan-kontratuan ezarritakoaz harago, aplikatzekoa den hitzarmen kolektiborik ezean, TRLEBEPen eta TRETen diziplina-arloan aurreikusitakoa aplikatuko zaio.

TRLEBEPen aurreikusitako diziplina-ahala VII. tituluan jasota dago. Zer dio 93.1. artikuluak? “funtzionario publikoak eta langile lan-kontratudunak titulu honetan eta estatutu hau garatzeko Funtzio Publikoko legeek ematen dituzten arauetan ezarritako diziplina-araubideari lotuta egongo dira”.

Diziplina-ahala arautzen duten printzipioen artean, honako hau ezartzen da 94. artikuluan: “legezkotasun-printzipioa eta falten eta zigorren tipikotasun-printzipioa, aurretiaz araudietan ezarrita egotearen bidez, edo, langile lan-kontratudunen kasuan, hitzarmen kolektiboen bidez”.

Horrek esan nahi du langile lan-kontratudunei soilik aplika dakiekeen lege edo arau konbentzional baten bidez ezarri ahal izango zaizkiela, oro har, faltak eta haiei dagozkien zehapenak.

Kontsulta-idazkian gogorarazten denez, TRLEBEPek berariaz tipifikatzen ditu falta oso astunak, eta falta astunak eta arinak aplikatu beharreko lege-arau edo arau konbentzional batean ezarri beharko dira. Kasu honetan, TRLEBEPa garatzeko legerik ez dagoenez hutsegite larriak eta arinak tipifikatzen dituenik aplikatu beharreko hitzarmen kolektiborik ez badago, lan-kontratuan berariaz besterik adierazi ezean, Langileen Estatutura jotzea baino ez da geratzen.

Langileen Estatutuan, diziplina-kaleratzea eragin dezaketen kontratu-ezbetetzeen zerrendatik kanpoko diziplina-falten tipifikazioaz egiten den aipamen bakarra 58. artikuluan egiten da, tipifikazioa gauzatzen duten legezko edo hitzarmenezko arauetara soilik igorrita.

Beraz, berariazko aurreikuspenik egon ezean, bai zuzenean, bai IV. Hitzarmen Kolektibo Bakarrera igorriz, goi-zuzendaritzako langileei eta hitzarmenetik kanpokoei TRLEBEPean eta TRETean jasotako diziplina-xedapenak baino ez zaizkie aplikatuko.

Aurreko guztia gorabehera, gogoratu behar da, zuzendaritza nagusi honen eskumenen araubidearen arabera, zuzendaritza nagusi honek egiten dituen kontsulten erantzunak informatzeko baino ez direla, eta, ondorioz, ez direla irizpide lotesleak, ez dutela ez eskubiderik ez eskubide-itxaropenik sortzen, eta ez dutela inolako loturarik sortzen dagozkien prozedura-motekin. Gainera, nahitaezko izaera edo izaera loteslerik ez dutenez, erantzun horien hartzaile diren organoek, hala badagokio, horietan jasotako iritziarekin bat ez datorren erabakia hartu ahal izango dute azkenean.

Buletin honetan jasotzen diren kontsulten erantzunek erantzuna emateko unean indarrean dagoen araudiaren arabera planteatutako galderei erantzuten diete, eta, beraz, erantzun horiek ondorengo lege-aldaketen edo ebazpen judizialen eragina jasan dezakete.