Behin-behineko langileei karrerako funtzionarioentzat aurreikusitako diziplina-araubidea aplikatzeko aukerari buruzkoa da kontsulta.

Behin-behineko langileak, urriaren 30eko 5/2015 Legegintzako Errege Dekretuak (TRLEBEP) onartutako Enplegatu Publikoaren Oinarrizko Estatutuaren Legearen testu bateginaren 12. artikuluaren arabera, “konfiantza eta aholkularitza bereziko” zereginak aldi baterako egiteko izendatzen direnak dira.

Lehenik eta behin, kontuan izanik ezaugarri bereziak, ezartzen den harremana aldi baterakoa izatea eta behin-behineko langileek bete dezaketen zeregin zorrotza —konfiantzazkotzat edo aholkularitza berezikotzat jotzen diren eginkizunei buruzkoa—, arrazoizkoa dirudi esatea mota horretako langileek ezin dutela administrazio-egoerarik izan.

Bestela, administrazio-egoerak behin-behineko langileei aplikatu behar zaizkiela ulertuko balitz, ordenamendu juridikoa urratuko litzateke argi eta garbi; izan ere, gerta liteke pertsona bat administrazioan aldi baterako baino ez sartzea bere merezimendua eta gaitasuna egiaztatu gabe —Konstituzioak eskatzen dituen baldintzak bete behar ditu Administrazioan sartzeko—, administrazio-egoera jakin batzuk aplikatzeak, plaza gordetzea ekarriko luketenak, pertsona horri Administrazioan egoteko baimena ematea bidezko titulurik izan gabe.

Alde horretatik, administrazio-egoerak administrazio-zuzenbideak araututako estatutu-harreman iraunkorra duten langileei baino ez zaizkie aplikatuko, eta ez behin-behineko langileei. Halaxe xedatzen du TRLEBEPek 85. artikuluan eta hurrengoetan, administrazio-egoerak karrerako funtzionarioentzat soilik arautzean.

Bigarrenik, behin-behineko langileei funtzionario publikoentzat aurreikusitako diziplina-araubidea aplikatu behar ote zaien galdetuta, adierazi den bezala, behin-behineko langileak salbuespen dira merezimendu- eta gaitasun-printzipioetan, eta haien izendapena nahiz kargu-uztea konfiantza-irizpideetan soilik oinarritzen dira.

Premisa horrek ondorio hau atera lezake: behin-behineko langileei ez zaie aplikatu behar funtzionario publikoen diziplina-araubidea. Nolanahi ere, uler daiteke erakunde jakin baten “diziplinazko arau-haustea” ekar lezakeen jarduera batek “konfiantza galtzea” ekarri beharko lukeela, eta, beraz, arau-hauste hori egin duen behin-behineko langilea kargutik kentzea.

Hala ere, indarrean dagoen ordenamendu juridikoa aztertuta, ikusi da bai funtzionarioak eta lan-kontratuko langileak eta bai goi-kargudunak diziplina-araubide baten mende daudela, eta horrek pentsarazten du behin-behineko langileek –Administrazio Publikoko langileak ere badira, aldi baterako bada ere– egiten dituzten jokabideak ere haien diziplina-zuzenketaren mende egon behar direla, eta konponketa hori ez dela mugatuko “hura izendatu zuen organoaren konfiantza galtzera”.

Kontrako interpretazioa eginez gero, behin-behineko langile horiek izendatu zituen organoaren esku bakarrik geratuko litzateke langile horiek arau-hausterik egin duten ala ez erabakitzea, eta horrek zigorgabetasun-eremu bat ekarriko luke, Administrazio Publikoaren barruan onartu ezin dena; ondorioz, haren zerbitzura dauden langile guztiek, baita behin-behineko langileek ere, diziplina-araubidea bete behar dute.

Zentzu horretan, behin-behineko langileei buruzko diziplina araudi espresurik ez dagoenez, Langile Publikoen Kontratuen Legearen Testu Bateratuko 12.5 artikulura jo behar dela uste dugu “beren izaeraren ezaugarriak aintzat hartuta egoki denean, karrerako funtzionarioen araubide orokorra aplikatu ahal izango zaie”.

Beraz, behin-behineko langileen eta langile horiek izendatzen dituen gobernu-organoaren arteko harremana arautu behar duen konfiantza-printzipioari kalterik egin gabe, behin-behineko langileak ere diziplina-araubidearen mende egongo lirateke, eta funtzionarioentzat aurreikusitako diziplina-araubidea aplikatu ahal izango zaie.

Hirugarrenik, prozedura judizial bat izapidetzean behin-behineko langileei eginkizun-etenaldia, behin-behinekoa eta irmoa, deklaratzeko aukerari dagokionez, adierazi behar da, lehen azaldu den bezala, behin-behineko langileek ez dutela administrazio-egoerarik, eta karrerako funtzionarioek baino ezin dutela hori aldarrikatu.

Zentzu horretan, lehen ondorioa litzateke behin-behineko langileak ezin direla deklaratu eginkizun-etete egoeran, ez behin-behinean, ez irmo.

Nolanahi ere, eta langile horiei administrazio-egoerak aplikatzerik ez dagoela ulertzeari kalterik egin gabe, kontuan hartu behar da planteatutako kasuaren azpian galdera hau dagoela: nola jokatu prozesu judizial baten ondorioz behin-behineko langile den pertsona batek bere lana egin ezin duenean —ulertzen da— behin-behineko espetxealdian dagoelako edo lanpostua betetzea eragozten duen beste neurri batean dagoelako.

Jakina, lehen irtenbidea da baloratzea egoera horrek, berez, behin-behineko langile horiek izendatu zituen organoak konfiantza galtzea dakarren, eta, ondorioz, behin-behineko langile izateari uztea.

Egoera horrek konfiantza galtzea ez badakar, lehen irtenbidea da baloratzea prozesu judizialean egozten zaizkion jokabideak, aldi berean, diziplinazko arau-haustea diren. Kasu horretan, eta azaldutakoaren arabera, behin-behineko langileei funtzionario publikoen diziplina-araubidea aplikatu behar zaiela ulertzen bada, diziplina-espedientea irekiko litzateke, eta horren instrukzioa eten egingo litzateke auzibidean ebatzi arte.

Prozedura hasitakoan, behin-behineko neurriak har daitezke; neurri horien artean, behin-behinean etetea aurreikusten da, neurri material gisa, diziplina-prozedura batean sartuta dagoenak bere lanpostuan jarraitu ahal izatea eragozteko, lortu nahi den jokabidea larriagotu ez dadin edo diziplina-prozeduraren azken emaitza frusta ez dadin.

Horregatik, azaldutako argudioetan oinarrituta, diziplina-prozedura behin-behineko langileei aplikatzekoa dela ulertuta, adierazitako behin-behineko neurria har liteke, eta horrek eginkizun-etenaldiaren administrazio-egoeraren ondorio material berberak ekarriko lituzke.

Bestalde, behin-behineko langile horiek epaitzen ari diren egintzak ez badira diziplina-arau-hauste, ulertzen da ezen, organo judizialak hartutako neurriek lanpostua betetzea eta bertaratzea eragozten badute, adierazi den bezala, lehenik eta behin, organo eskudunak uler dezakeela konfiantza galdu dela, eta horrek behin-behineko langile gisa uztea ekarriko lukeela; edo, bestela, erabaki dezake, lanpostua gauzatzea materialki ezinezkoa bada, behin-behineko etenduran aurreikusitako ondorio materialak hartuko direla.

Ildo horretan, TRLEBEPek behin-behineko etendura aplikatzea aurreikusten du, bai diziplina-prozedura bat gauzatzen ari den bitartean behin-behineko neurri gisa, bai prozesu judizial baten barruan behin-behineko espetxeratzea erabakitzen den kasuan, edo lanpostura joatea eta bertan aritzea eragozten duen beste neurri bat.

Azkenik, askatasunaz gabetzeko zigorra dakarren erantzukizun penala berresten bada edo, hala badagokio, azkenean behin-behineko langile horren erantzukizuna deklaratzen duen diziplina-prozedura bat bideratzen bada, ulertzen da ez dela inola ere bidezkoa izango eginkizun-etenaldi irmoa deklaratzea.

Eta hori, lehenik eta behin, lehen esan bezala, administrazio-egoerak karrerako funtzionarioen kasuan baino ezin direlako aurreikusi; eta, bigarrenik, nahiz eta behin-behineko langileei funtzionarioentzat aurreikusitako diziplina-prozedura aplikatu behar zaien, begien bistakoa da, haien izaeragatik –konfiantzazko lanpostu bat betetzea dakar horrek–, langile horiei ezin zaizkiela aplikatu diziplina-araubidean aurreikusitako zehapenak, baizik eta erantzukizun-deklarazioak berekin ekarri behar duela, berez, konfiantza galtzea eta, ondorioz, behin-behineko hutsegite arin gisa kalifikatuak izatea, salbuespen gisa har daitezkeenak.

Aurreko guztia gorabehera, gogoratu behar da, zuzendaritza nagusi honen eskumenen araubidearen arabera, zuzendaritza nagusi honek egiten dituen kontsulten erantzunak informatzeko baino ez direla, eta, ondorioz, ez direla irizpide lotesleak, ez dutela ez eskubiderik ez eskubide-itxaropenik sortzen, eta ez dutela inolako loturarik sortzen dagozkien prozedura-motekin. Gainera, nahitaezko izaera edo izaera loteslerik ez dutenez, erantzun horien hartzaile diren organoek, hala badagokio, horietan jasotako iritziarekin bat ez datorren erabakia hartu ahal izango dute azkenean.

Buletin honetan jasotzen diren kontsulten erantzunek erantzuna emateko unean indarrean dagoen araudiaren arabera planteatutako galderei erantzuten diete, eta, beraz, erantzun horiek ondorengo lege-aldaketen edo ebazpen judizialen eragina jasan dezakete.